چکیده

رشد ناموزون محدوده ­های شهری و منطقه­ای از مشخصه­ های بارز کشورهای جهان سوم محسوب می­ گردد. مطالعه حاضر به بررسی کاربرد مدل ­های تصمیم ­گیری چندمعیاره در سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان­ های استان تهران با استفاده از نماگر­های مختلف می­ پردازد. مهم­ترین اهداف تحقیق، شناخت میزان نابرابری شهرستان­ های استان و ارائه راهکارهایی برای کاهش نابرابری در سطح منطقه ­ای می ­باشد. بدیهی است انجام چنین تحقیقی می ­تواند وضعیت مناطق مرکزی و حاشیه ­ای از نظر تمرکز خدمات را نشان داده و روند منطقی برنامه ­ریزی در سطح استان را به نمایش بگذارد. روش پژوهش به صورت روش توصیفی- تحلیلی می ­باشد، به طوری که با استفاده از 35 نماگر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و زیربنایی به تحلیل این نابرابری پرداخته شده است. در این راستا ابتدا با استفاده از مدل ANP، وزن هر یک از نماگر­ها و متغیرها تعیین گردید و سپس با استفاده از مدل TOPSIS، VIKOR، SAR و روش ترکیبی به رتبه­بندی میزان توسعه یافتگی هر یک از شهرستان­های استان اقدام گردیده است. نتایج گویای عدم تعادل­ های منطقه­ ای در سطح استان تهران است، به گونه ­ای که تمرکز بالای امکانات در شهرستان­ های تهران و شمیرانات، و فقدان خدمات کافی در سایر شهرستان­ های استان به وضوح قابل مشاهده است. شهرستان شمیرانات با ضریب برخورداری ۶۱۵۵/0 به عنوان برخوردارترین شهرستان استان و شهرستان ملارد نیز با ضریب برخورداری 739/0 محروم­ترین شهرستان استان می­ باشد و این نشان دهنده شکاف بالای اقتصاد منطقه ­ای در سطح استان می­ باشد.