چکیده

باران های ابر سنگین و سیل آسای غیرطبیعی در مناطق خشک و کم باران و با پوشش گیاهی تنک در اغلب موارد منجر به رخداد سیلاب های سنگین و غیرقابل پیش بینی شده و همه ساله خسارات سنگینی در بخش های تاسیسات زیر بنایی، عمرانی و کشاورزی برای مناطق جنوبی کشورمان به بار می آورند. هدف اصلی تحقیق حاضر تبیین ساز و کار همدید و ترمودینامیکی بارش فراگیر و سنگین رخ داده 19 و 20 نوامبر 2013 برابر با 28 و 29 آبان 1392 در سواحل جنوبی کشور است. در روش پژوهش، از دادهای بارش روزانه 8 ایستگاه همدید و داده های رقومی مرکز ملی پیشبینی محیطی آمریکا در سال 2013 استفاده شد. نتایج نشان داد که در روزهای بارش زبانه کم فشار سودانی به صورت مستقل باعث بارندگی های این دوره، گردیده است در سطوح بالا نیز ناوه عمیق حاصل از مرکز چرخندی بسته شده بر روی جنوب عراق، با راستای شمالی- جنوبی و با حرکت شرق سوی خود بر روی نیمه جنوبی ایران هوای ناپایدار را واگرا کرده است و با ریزش هوای سرد بر روی دریای سرخ و سودان و فرارفت هوای گرم و مرطوب توسط پرفشار عربستان که بر روی دریای عمان و عرب واقع شده است، عمق ناوه را افزایش داده و باعث تشدید جریانات جنوبی بر روی منطقه شده است. بررسی نقشه های وزش رطوبتی نشان داد در تراز 1000 و 850 هکتوپاسکال دریای عرب، سرخ، عمان و خلیج فارس نقش اصلی را در تقویت و تأمین رطوبت سامانه کم فشار سودانی در رخداد بارش داشته است. اما در تراز 700 و 500 هکتوپاسکال تنها دریای سرخ و خلیج فارس به فرارفت رطوبت به درون سامانه بارشی کمک کردهاند. استقرار رودباد جنب حاره بر جلوی ناوه و واگرایی بالایی در تقویت سامانه کم فشار سودانی و رخداد بارش های فراگیر جنوب کشور نقش اصلی را داشته است.