چکیده

چکیده مبسوط
پیشینه و هدف: نظام رتبه­ بندی گرین متریک بر پایه سه شاخص محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی استوار است. هدف این نظام رتبه ­بندی، بررسی نحوه برخورد دانشگاه­ها با مسائل براساس مدل توسعه پایدار می­ باشد. در نتیجه، بسیاری از دانشگاه­ها در جهت اجرای برنامه ­های منطبق بر اهداف توسعه پایدار با هدف کاهش اثرات زیست محیطی در حال فعالیت می­باشند. از طرفی، استفاده از انرژی­های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی به عنوان منبعی مهم جهت جایگزینی سوخت­های فسیلی براساس اهداف توسعه پایدار همواره مورد توجه نظام­های رتبه ­بندی دانشگاه­ ها بوده است. مطالعه حاضر با هدف مقایسه تطبیقی رتبه و عملکرد دانشگاه گیلان و دانشگاه سِگِد مجارستان در زمینه استفاده و توسعه انرژی­ های تجدیدپذیر براساس نظام رتبه ­بندی گرین متریک انجام شده است.
مواد و روش ها: این پژوهش به روش توصیفی و با تحلیل اسنادی انجام شده است. برای گردآوری داده ­ها و ارزیابی تطبیقی جایگاه دانشگاه­ های گیلان و سِگِد در نظام رتبه ­بندی سبزترین دانشگاه­های جهان از اطلاعات آماری موجود در گرین متریک استفاده شده است. در ادامه با مراجعه به سایت دانشگاه گیلان و دانشگاه سِگِد مجارستان، عملکرد این دانشگاه ­ها در زمینه مدیریت سبز و به­ طور ویژه استفاده از انرژی­ های تجدیدپذیر مورد بررسی قرار گرفت. سپس، مبانی نظری و سابقه پژوهش در زمینه استفاده از انرژی­های تجدیدپذیر در دانشگاه­ها بررسی شد. در نهایت پس از تجزیه و تحلیل و ارزیابی­ها، نتیجه­ گیری صورت گرفت.
یافته‌ها و بحث: نتایج نشان داد که دانشگاه سِگِد با کسب 85/1141 امتیاز و نصب 2754 قطعه پنل خورشیدی و برنامه­ ریزی جهت نصب 2040 قطعه پنل دیگر در 42 ساختمان خود، ضمن قرار گرفتن بین 100 دانشگاه سبز جهان توانسته است با تولید و صرفه ­جویی در مصرف انرژی، به عنوان سبزترین دانشگاه مجارستان معرفی شود. از این رو، نصب پنل­ های خورشیدی در سقف ساختمان ­ها براساس زاویه استاندارد موجب کاهش نسبت سطح نور خورشید و در نتیجه، کاهش مصرف انرژی در خنک­سازی در این دانشگاه شده است. همچنین با اجرای فناوری منحصر به فرد استفاده از گرمای فاضلاب برای خنک ­سازی و گرمایش، سالانه بیش از 300 تن از انتشار آلاینده دی اکسید کربن در دانشگاه سِگِد کاسته شده است. طبق نتایج، دانشگاه گیلان علی­رغم حضور کوتاه و 4 ساله خود در رتبه ­بندی گرین متریک نیز توانسته است با رویکردی ویژه در حوزه مدیریت انرژی­های تجدیدپذیر، رتبه 198 سبزترین دانشگاه­های جهان را به خود اختصاص دهد. نصب سیستم روشنایی خورشیدی بر روی ایستگاه اتوبوس، نصب چراغ چشمک زن راهنمایی و رانندگی با استفاده از صفحه ­های خورشیدی و ساخت نیروگاه فتوولتائیک با ظرفیت تولید 100 کیلووات از جمله این اقدامات می ­باشد. همچنین در دانشگاه گیلان، تولید گازهای گلخانه­ای به میزان 112500 کیلوگرم معادل عدم استفاده از 215 تن زغال سنگ در سال کاهش یافته است. همچنین، احداث نیروگاه فتوولتائیک در دانشگاه گیلان باعث شده تا ضمن تأمین بخشی از انرژی مورد نیاز این دانشگاه، از هدررفت انرژی نیز جلوگیری به عمل آید.
نتیجه­ گیری: با وجودی که دانشگاه گیلان با ساخت نیروگاه فتوولتائیک با ظرفیت 100 کیلووات توانسته است ضمن تأمین بخشی از نیاز خود به انرژی، با کاهش تولید گازهای گلخانه­ای و توسعه مدیریت انرژی در حفاظت از محیط­ زیست و اهداف توسعه ­پایدار به دستاوردهای مهمی دست یابد اما در مقابل، دانشگاه سِگِد به عنوان سبزترین دانشگاه مجارستان و پیشگام در تولید و استفاده از انرژی­های تجدیدپذیر با برنامه ­ریزی و سرمایه­ گذاری توانسته است با نصب 2754 قطعه پنل خورشیدی در 24 ساختمان اصلی دانشگاه به یکی از اعضای مؤثر شبکه بین ­المللی گرین­ متریک تبدیل شود. در این راستا، پیشنهاد می­ شود برای دستیابی به توسعه ­پایدار در دانشگاه­ها، دستورالعمل استفاده از انرژی­ های تجدیدپذیر با توجه به ظرفیت دانشگاه ­ها تدوین و اجرا شود. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، استفاده از انرژی خورشیدی و احداث نیروگاه فتوولتائیک می­تواند موجب کاهش اثر ردپای اکولوژیک و کاهش وابستگی به منابع سوخت فسیلی در دانشگاه ­ها شود.