• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

توسعه پایدار محیط جغرافیایی

  1. صفحه اصلی
  2. سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد)

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد)

    نویسندگان

    • رضا علیزاده 1
    • خه بات درفشی 2
    • ارشک مسائلی 3

    1 گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

    2 گروه میراث طبیعی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران

    3 گروه گردشگری، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، ایران

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.48308/sdge.2023.103834
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

پیشینه و هدف: در ایران سابقه آینده‌نگری به برنامه‌های عمرانی پنج‌ساله کشور و سند چشم‌انداز توسعه (افق1404) برمی‌گردد؛ یکی از مهم‌ترین محورهای مطرح شده در این سند، توسعه کشور از طریق گردشگری‌پایدار است. طبیعت‌گردی به‌عنوان گونه‌ای از گردشگری پایدار، توان بالقوه‌ای در ایفای نقش در توسعه منطقه‌ای و ملی دارد؛ لذا هدف پژوهش حاضر، به عنوان مطالعه‌ای توصیفی ـ تحلیلی و میدانی، تدوین سناریوهای آینده این نوع از گردشگری در استان یزد و ارزیابی وضعیت آن بر اساس این سناریوها است.
مواد و روش‌ها: به‌منظور شناسایی عوامل موثر بر توسعه طبیعت‌گردی در استان یزد، ابتدا عوامل تاثیر گذار بر این نوع گردشگری از طریق مطالعات کتابخانه‌ای (پژوهش‌های داخلی و خارجی، اسناد فرادست و طرح‌های پژوهشی) و مطالعات میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) استخراج شده است. از آن‌جا که شناسایی عوامل تاثیرگذار بر این نوع از گردشگری، بسته به مقیاس پژوهش و محل ارزیابی و اولویت‌های منطقه مطالعاتی، متفاوت است، لذا همه عوامل استخراج شده بر اساس موضوعیت در منطقه مطالعاتی یزد، میزان شباهت یا یکسانی موضوع و مطالعه موردی پژوهش بررسی شده با پژوهش حاضر و تلفیق عوامل مشابه در قالب یک عامل واحد انتخاب شده‌اند و در نهایت تعداد 31 عامل تاثیرگذار در شش بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی، کالبدی و زیست‌محیطی انتخاب شد. روایی آن‌ها با بهره‌گیری از روش نسبت‌ روایی محتوایی به تایید خبرگان رسید. هم‌چنین برای سنجش پایایی عامل‌ها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد. در مرحله بعد به منظور شناسایی عوامل ‌کلیدی، از روش تحلیل‌ساختاری و به منظور انجام محاسبات آن از نرم‌افزار میک‌مک استفاده شده است. به‌منظور تشخیص تاثیر عوامل بر یک‌دیگر، پرسشنامه‌ای شامل 31 عامل و در شش بعد تهیه گردید و وزن آن‌ها بر اساس طیف پیشنهادی نرم‌افزار میک‌مک، توسط کارشناسان مذکور مشخص شد و از این طریق عوامل کلیدی شناسایی گردید. سپس برای هر یک از عوامل کلیدی، انواع وضعیت‌های احتمالی آینده پیش‌بینی شده است و بر اساس آن ماتریس آثار متقاطع تدوین و در اختیار متخصصان قرار گرفته است. نتایج حاصل از آن در نرم‌افزار سناریوویزارد بکار گرفته شده و سناریوهای توسعه گردشگری طبیعت­مبنا در استان یزد تدوین شده است.
 یافته‌ها و بحث: عامل‌های کلیدی شناسایی شده بر توسعه طبیعت‌گردی استان یزد عبارتند از: سرمایه‌گذاری دولتی، سرمایه‌گذاری غیردولتی، قوانین مرتبط با توسعه گردشگری، آموزش، فناوری‌های اطلاعاتی، کیفیت مسیرهای ارتباطی، مناطق حفاظت‌شده، گونه‌های حمل و نقل، برنامه‌ریزی توسعه گردشگری، امنیت، تبلیغات، ارائه تسهیلات دولتی برای جذب سرمایه‌گذار خصوصی، گردشگری پذیری، جاذبه‌های طبیعت‌گردی، مشارکت‌محلی، ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بین سازمان‌های مرتبط، حمایت مالی سازمان‌های بین‌المللی، کیفیت هوای محیط و ایمنی. از بین پنج سناریوی ترسیم شده، سناریوهای اول و دوم وضعیت مطلوب دارند، سناریو سوم وضعیت متوسط و سناریوهای چهارم و پنجم در وضعیت نامطلوب قرار دارند. نتایج حاکی از آن است که اختلاف زیادی بین واقعیت موجود و اهداف سند چشم‌انداز توسعه کشور وجود دارد.
نتیجه‌گیری: از آن جا که در این پژوهش سعی شده است با دید واقع‌بینانه نسبت به شرایط کنونی منطقه به ارزیابی روند طبیعت‌گردی استان یزد پرداخته شود، لذا مقایسه تطبیقی بین سند چشم‌انداز توسعه کشور و سناریو چهارم و پنجم که در درجه نامطلوب قرار دارند، انجام شده است. بدین منظور وضعیت‌های احتمالی منتخب برای هر یک از عوامل کلیدی سناریو چهارم و پنجم، با اهداف، راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های اقدام ارائه شده در سند چشم‌اندازمقایسه تطبیقی شده است. بر اساس نتیجه مقایسه‌ها، در سطح تعیین اهداف، روند فعلی گردشگری استان یزد، حدودا 68 درصد عوامل سناریو چهارم و پنجم را در برمی‌گیرد و به تبع آن، در سطح چگونگی دست‌یابی به اهداف نیز تقریبا به همین میزان هم‌پوشانی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

  • توسعه پایدار
  • سناریو
  • طبیعت گردی
  • گردشگری
  • مناطق کویری

موضوعات

  • برنامه ریزی منطقه ای و آمایش سزمین
  • گردشکری
  • محیط زیست
  • XML
  • اصل مقاله 1.26 M
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
بهزادی، ص.، رهنما، م.، جوان، ج. و عنابستانی، ع.، 7311 . شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه ی گردشگری با رویکرد آینده
.31-17،)33( نگاری )مطالعه موردی: استان یزد(، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1
SID https://sid.ir/paper/382491/fa .
پورمحمدی، م. و زالی، ن.، 7361 . تحلیل نابرابریهای منطقهای و آیندهنگاری توسعه )نمونه موردی: استان آذربایجان شرقی(،
،71-80 ،)37( جغرافیا و برنامهریزی، 71 SID. https://sid.ir/paper/203783/fa
دهقان، ع.، خرمایی، ف.، غنیمت، ا. و طباطبایی، س.، 7311 . نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه اکوتوریسم پایدار روستایی
.61-740 ،)3( جزیره قشم، علمی  پژوهشی توسعه پایدار محیط جغرافیایی، دوره 7
https://doi.org/10.52547/sdge.2.3.87
زاهدی، م.، غفاری، غ. و ابراهیمی لویه، ع.، 7317 . کاستیهای نظری برنامهریزی توسعه روستایی در ایران، پژوهشهای روستایی،
.7-70 ،)0(3 SID. https://sid.ir/paper/470018/fa
.111-876 ،)780( زیاری، ک.، 7367 . برنامه و برنامهریزی در ایران، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 17 SID. https://sid.ir/paper/33420/fa
سرائی، م. و علیزاده شکوری، ی.، 7316 . برنامهریزی پابرجا مبتنی بر سناریونویسی در حوزه گردشگری اجتماعی پایدار )مطالعه
،71-7 ،)7( موردی: شهر میبد(، دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهر، 8 10.22103/JUSG.2019.1988
سرائی، م.، علیزاده شکوری، ی. و رضایی، م.، 7311 . شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر در گردشگری پایدار و تدوین مطلوبترین
.773-737 ،)7( سناریو )مورد پژوهشی: شهر تاریخی میبد(، کاوشهای جغرافیایی مناطق بیابانی، 6
SID. https://sid.ir/paper/968634/fa
سعیدپور، س. و بهبودی، م.، 7318 . راهنمای کاربردی نرمافزار سناریوویزارد )تدوین راهبردهای سازمانی با رویکرد سناریونگاری(،
، انتشارات دانشگاه هرمزگان، چاپ 7 https://www.gisoom.com/book/11375297
.7360 ،) سند چشم انداز توسعه کشور ایران )افق 7040 https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=9034
علیزاده، ر.، ایزدی، ح. و آراسته، م.، 7044 . رتبهبندی ظرفیت گردشگری طبیعت مبنا در مناطق کوهستانی، نمونه موردی: منطقه
.701-710 ،)7( شرقی استان لرستان، فصلنامه برنامهریزی و آمایش فضا، 71 SID. https://sid.ir/paper/965907/fa
فتاحزاده، ی.، صالحی، ا. و خستو، م.، 7311 . تدوین سناریوهای پیشرو در زمینه آینده توسعه گردشگری پایدار استان گیلان،
،777-770 ،)0( فصلنامه گردشگری و توسعه، 1 10.22034/JTD.2020.206125.1861
فیروزی، م.، سجادیان، ن. و علیزاده، ه.، 7311 . اولویتسنجی کاربست معیارهای نظریه برنامهریزی غیراقلیدسی جان فریدمن در
.7-77 ،)13( برنامهریزی شهری ایران، فصلنامه علمی - پژوهشی فضای جغرافیایی، 78
SID. https://sid.ir/paper/91463/fa
کیانی، گ. و افضلی، ک.، 7044 . مدل ارزیابی تحققپذیری برنامهریزی راهبردی در شهرسازی ایران، فصلنامه جغرافیا و مطالعات
.07-10 ،)31( محیطی، 74 SID. https://sid.ir/paper/403076
متوسلی، م.، مومنی، ف.، رنجبر، م. و لاجوردی، ر.، 7318 . فرصتی برای پرداختن به مفهوم برنامهریزی در ایران، فصلنامه مجلس و
.711-716 ،)17( راهبرد، 70 SID. https://sid.ir/paper/224760/fa
مطهر، ر. و جلیلی، سمانه.، 7311 . آیندهنگاری شناسایی عوامل کلیدی صنعت گردشگری پایدار شهر خرمآباد با تاکید بر اثرات
.0 ،)77( همهگیری کویید- 71 به منظور ارائه راهکارهایی برای تابآوری، مجله شهر ایمن: علمی - پژوهشی شهر ایمن، 3
magiran.com/p2295600
مویدفر، س. و صابری، م.، 7311 . آیندهپژوهی در بافت تاریخی با رویکرد توسعه پایدار )مطالعه موردی: برزن شش بادگیری یزد(،
.731-711 ،)7( پژوهشهای جغرافیایی برنامهریزی شهری، 6 10.22059/JURBANGEO.2020.287653.1147
میرحسینی، س.، 7311 . ارزیابی و پهنهبندی اقلیم آسایش گردشگری طبیعی در استان یزد با استفاده از GIS و شاخص اقلیم
گردشگری ) TCI .771-747 ،)71( (، فصلنامه جغرافیا )برنامهریزی منطقهای(، 7 20.1001.1.22286462.1395.7.1.26.2
نظمفر، ح. و علیبخشی، ا.، 7044 . آینده پژوهی برنامهریزی توسعه گردشگری )نمونهموردی: استان اردبیل(، نشر تحقیقات کاربردی
.11-11 ،)83( علوم جغرافیایی، 77 SID. https://sid.ir/paper/965768/fa
Akbarian Ronizi, R., Mokarra, M. and Negahban, S., 2020. Utilizing multi-criteria decision to determine the best location for the ecotourism in the east and central of Fars province, Iran. Journal of Land Use Policy: 99(C) 105095, DOI: 10.1016/j.landusepol.2020.105095.
Alaeddinoglu, F. and Selcuk Can, A., 2011. Identification and classification of nature-based tourism resources: western Lake Van basin, Turkey. Journal of Procedia Social and Behavioral Sciences, 19, 198-207. doi:https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.05.124
Andersen, P., Hansen, M. and Selin, C., 2021. Stakeholder inclusion in scenario planning, A review of Europen projects. Journal of Technological forecasting & Social change, 169, 1-13. DOI: 10.1016/j.techfore.2021.120802
Arif, M., Behzad, H., Tahir, M. and Changxiao, L., 2022. The impact of ecotourism on ecosystem functioning along main rivers and tributaries: implications for management and policy changes, Journal of environmental management, 320, 18-30. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2022.115849
Arsic, S., Nikolic, D. and Zivkovic, Z., 2017. Hybrid SWOT - ANP - FANP model for prioritization strategies of sustainable development of ecotourism in National Park Djerdap, Serbia, Journal of Forest Policy and Economics, 80, 11-26. doi: 10.1016/j.forpol.2017.02.003.
Ashok, S., 2017. Development of ecotourism sustainability assessment framework employing Delphi, C&I and participatory methods: A case study of KBR, West Sikkim, India, Journal of Tourism Management Perspectives, 21, 24-41. doi: 10.1016/j.tmp.2016.10.005.
Bell, W., 2003. Foundations of futures studies I: History, Purposes, 2th ed, New jersey: Transaction publishers, 11-23.
https://theisrm.org/documents/Bell%20(2015)%20An%20Overview%20of%20Future %20Studies.pdf
Boniface, P., 2008. Managing Quality Cultural Turism, (Translated in to Persian by: Abdullahzadeh, M), 2th Edition, Routledge, 17(8), 111-122. https://doi.org/10.4324/9780203424230
Buehring, J.H. and Bishop, P., 2020. Foresight and Design: New Support for Strategic Decision Making, She Ji, 6(3), 408-432. https://doi.org/10.1016/j.sheji.2020.07.002.
Carlisle, S., 2016. Strategic foresight for (coastal) urban tourism market complexity: The case of Bournemouth. Journal of Tourism Management, 54, 81-95. doi: 10.1016/j.tourman.2015.10.005.
Cenamor, I., de la Rosa, T., Nunez, S. and Borrajo, D., 2017. Planning for tourism routes using social networks, Journal of Expert Systems with Applications, 69, 1-9. doi: 10.1016/j.eswa.2016.10.030
Claudia, T., Gonzalez, J. and Breta, M., Christopher, A., 2012. Social-Ecological Factors Influencing Tourist Satisfactions in Three Ecotourism Lodges in the Southeastern Peruvian Amazon, Journal of Tourism Management, 33, 545-552. 10.1016/j.tourman.2011.06.008
Denstadli, J., Kr, J. and Jacobsen, S., 2011. The long and winding roads: Perceived quality of scenic tourism routes, 32(4), 780-789. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2010.06.014
Fredman, P., Wall-Reinius, S. and Grunde’n, A., 2012. The Nature of Nature in Nature-based. Journal of Hospitality and Tourism, 12(4), 289-309. doi:10.1080/15022250.2012.752893
Jayawardena, C., Patterson, D., Choi, C. and Brain, R., 2008. Sustainable Tourism Development in Niagara: Discussions, Theories, Projects and Insights. Journal of Contemporary Hospitality Management, 20(3), 258-277. DOI:10.1108/09596110810866082
Khumalo, T., Sebatlelo, P. and van der Merwe, C.D., 2014. Who is a heritage tourist? a comparative study of Constitution Hill and the Hector Pieterson Memorial and Museum, Johannesburg, South Africa, Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 3(1), 1-13.
https://www.researchgate.net/publication/263806757
Lawshe, C., 1975. A quantitative approach to content validity. Journal of personal psychology, 28(4), 563-575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
Mohammadian mosammam, H., Sarrafi, M., Tavakoli nia, J. and Heidari, S., 2016. Typology of the ecotourism development approach and an evaliation from the sustainability view: the case of mazandaran province, iran. Journal of tourism management perspectives, 18. 168-178. DOI:10.1016/J.TMP.2016.03.004
Mutana, S. and Mukwada, G., 2018. Mountain-route tourism and sustainability. A discourse analysis of literature and possible future research. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 24, 59-65. https://doi.org/10.1016/j.jort.2018.08.003
Ocampo, L., Ebisa, J., Ombe, J. and Geen Escoto, M., 2018. Sustainable ecotourism indicators with fuzzy Delphi method – A Philippine perspective. Journal of Ecological Indicators, 93(C), 121-133. DOI:10.1016/j.ecolind.2018.05.060
Postma, A., 2015. Investigating scenario planning- a European tourism perspective, Jornal of tourism futures, 1(1), 46-52. https://www.researchgate.net/publication/277568044
Santarem, F., Campos, J., Pereira, P., Hamidou, D., Saarinen, J. and Brito, J., 2018. Using multivariate statistics to assess ecotourism potential of water bodies: A case-study in Mauritania, Journal of Tourism Management, 67, 34-46. doi: 10.1016/j.tourman.2018.01.001
Verdugo, M., Vazquez, M., Garcia, M. and Aguera, F., 2016. The relevance of psychological factors in the ecotourist experience satisfaction through ecotourist site perceived value, Journal of Cleaner Production, 124, 226-235. doi: 10.1016/j.jclepro.2016.02.126.
Zhang, H. and Lai Lei, S., 2012. A structural model of residents’ intention to participate in ecotourism, The case of a wetland community, Journal of Tourism Management, 33(4), 916-925. doi: 10.1016/j.tourman.2011.09.012.
    • تعداد مشاهده مقاله: 260
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 424
توسعه پایدار محیط جغرافیایی
دوره 5، شماره 8
بهار و تابستان
شهریور 1402
صفحه 70-88
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 1.26 M
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 260
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 424

APA

علیزاده, رضا , درفشی, خه بات و مسائلی, ارشک . (1402). سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد). توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5(8), 70-88. doi: 10.48308/sdge.2023.103834

MLA

علیزاده, رضا , , درفشی, خه بات , و مسائلی, ارشک . "سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد)", توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5, 8, 1402, 70-88. doi: 10.48308/sdge.2023.103834

HARVARD

علیزاده, رضا, درفشی, خه بات, مسائلی, ارشک. (1402). 'سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد)', توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5(8), pp. 70-88. doi: 10.48308/sdge.2023.103834

CHICAGO

رضا علیزاده , خه بات درفشی و ارشک مسائلی, "سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد)," توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5 8 (1402): 70-88, doi: 10.48308/sdge.2023.103834

VANCOUVER

علیزاده, رضا, درفشی, خه بات, مسائلی, ارشک. سناریوهای توسعه طبیعت گردی بر پایه سند چشم انداز توسعه کشور و با رویکرد آینده نگری (مطالعه موردی: استان یزد). توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 1402; 5(8): 70-88. doi: 10.48308/sdge.2023.103834

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • رتبه علمی نشریه توسعه پایدار محیط جغرافیایی 1401-12-02
 

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب