چکیده

پیشینه و هدف
جمع بندی نتایج بررسی پیشینه تحقیق نشان می دهد توسعه گردشگری پایدار به دلیل اهمیت آن و آثار بالقوه مثبت و منفی که به همراه دارد بدون برنامه­ریزی امکان­پذیر نخواهد بود؛ لذا اتخاذ سیاست­های اصولی از راه فرایند برنامه­ریزی­ها و مدیریت ضروری خواهد بود. بنابراین مدیریت شهری و روستایی می­تواند با آگاهی از پیشران­های کلیدی در راستای توسعه پایدار گردشگری حرکت نماید. بررسی ادبیات موضوع در این پژوهش نشان می­دهد که در کنار توجه به توسعه پایدار گردشگری با تعیین پیشران­های کلیدی در دنیای به شدت رقابتی در برنامه­ریزی و مدیریت­ها، نیاز به رویکردی خلاقانه نیز وجود خواهد داشت تا شاخص­های مورد نظر، جهت بررسی با نگاهی خلاقانه تعیین و مورد بررسی قرار گیرند. بنابراین پژوهش پیش­رو قصد دارد که با تکیه بر دیدگاه نوین برنامه­ریزی و با استفاده از روش­های خاص آینده پژوهی به شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه گردشگری خلاق شهرستان بروجرد بپردازد.
روش­ شناسی
پژوهش حاضر از نظر ماهیت تحلیلی و اکتشافی مبتنی بر رویکرد آینده­پژوهی و روش پیمایشی و میدانی می­باشد؛‌ همچنین به لحاظ گردآوری داده­ها از نوع ترکیبی می­باشد. جامعه آماری پژوهش شامل35 نفر از متولیان سازمان­ها و کارشناسان متخصص مرتبط با موضوع در شهرستان بروجرد می­باشد. در بخش کیفی جهت شناسایی  نیروهای پیشران و عدم قطعیت­ها از مشاهده، پویش محیطی و مطالعات اسنادی، بحث­های گروهی و مصاحبه نیمه ساختار یافته (تکنیک دلفی) و در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. با نگاهی به رویکرد PESTEL،‌ ابعاد و متغیرهای موثر بر توسعه گردشگری خلاق همچون ابعاد محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ... در این شهرستان مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت با استفاده از نرم افزار MICMAC پیشران­های کلیدی مؤثر بر توسعۀ گردشگری خلاق در شهرستان بروجرد شناسایی و رتبه­بندی شده اند.
 
 
یافته­ها و بحث
یافته های تحقیق و نحوه پراکنش متغیرها در صفحه پراکندگی جهت تعیین وضعیت پایداری و ناپایداری سیستم در محدوده مورد مطالعه، حاکی از ناپایداری سیستم است. یعنی گردشگری خلاق در شهرستان بروجرد در وضعیت مناسبی قرار ندارد. در نهایت با توجه به رتبه­های به دست آمده از تاثیرگذاری مستقیم و غیر مستقیم متغیرها، 10عامل کلیدی به عنوان شاخص­های کلیدی مؤثر برتوسعه گردشگری خلاق شهرستان بروجرد انتخاب شدند که عبارتند از: «افزایش میدان­های هوایی، ریلی و زمینی به شهرستان  »؛ «بازاریابی و حمایت از سرمایه گذاران  »؛ «دسترسی به شبکه جهانی نت  »؛ « ارتقای سطح زبان­های خارجی و ارتباط با دانشگاه­ها و صنعت  »؛ «ارتقای سطح دانش کارکنان واحدهای گردشگری»؛ « توجه به تنوع قومیتی و فرهنگی»  ؛ «مشارکت بومیان و توجه به اقشار آسیب پذیر» ؛ «حمایت از آیین­ها و سنت­های جامعه­ی شهری و روستایی و برگزاری رویدادها»؛  «اخلاق مداری و حفظ امنیت اجتماعی» و «اشتغال زایی در بخش گردشگری». بدین ترتیب سناریوهای آینده وضعیت گردشگری خلاق در شهرستان بروجرد  نیز می­بایست بر اساس این عوامل طراحی شوند.
نتیجه­گیری
براساس نتایج به دست آمده، چندین عامل کلیدی به عنوان شاخص­های کلیدی مؤثر برتوسعه گردشگری خلاق شهرستان بروجرد در آینده انتخاب شدند که رتبه یک تا سه آن به ترتیب شامل افزایش میدان­های هوایی، ریلی و زمینی به شهرستان، بازاریابی و حمایت از سرمایه گذاران و دسترسی به شبکه جهانی نت است. همچنین براساس یافته­های تحقیق، پیشران­های نهایی موثر بر گردشگری خلاق در شهرستان بروجرد به ترتیب شامل «عوامل اجتماعی –فرهنگی با چهار پیشران» ، «عوامل اقتصادی با دو پیشران»، «عوامل آموزشی با دو پیشران» و« عوامل زیرساختی و کالبدی با یک پیشران» است. از مهمترین نتایج این تحقیق، وضعیت توزیع و پراکنش متغیرهای موثر بر گردشگری خلاق در شهرستان بروجرد می باشد که حاکی از ناپایداری وضعیت سیستم در محدوده مورد مطالعه است که نشان از لزوم توجه هر گونه برنامه­ریزی با در نظر گرفتن عدم قطعیت­های آینده و با بهره­گیری از دانش آینده­نگاری خواهد بود.