چکیده

پیشینه و هدف
زبان از مهم‌ترین ابداعات بشر در برقراری ارتباط است که از طریق آن افکار و احساس‌ها منتقل می‌گردد. زبان حاصل هم‌زیستی طولانی مدت بشر و نقش با اهمیتی در فرآیند تکامل آن‌ها ایفا کرده است. هر معرفت از پارادایمی برخاسته و با واژگان مختص خود تعریف می‌گردد؛ چراکه واژگان امکان انتقال دانش را فراهم ساخته و مبین دیدگاه معرفتی خود هستند. لذا به نظر می‌رسد کاربست غیردقیق آن‌ها به‌ ویژه در فعالیت‌های پژوهشی، می‌تواند منجر به انحراف در تشخیص پارادایم فکری پژوهشگر شود و متعاقباً طرح پرسش و اهداف، راهکارهای نظری و عملیاتی، یافته‌ها و به‌ویژه نتایج پژوهش‌ها را مورد تردید قرار دهد. از این‌رو پژوهش حاضر سعی در تعریف صحیح واژه‌ «چالش» و تبیین چارچوبی از معیارهای آن در حوزه پژوهش‌های شهری به ویژه گردشگری پایدار و سپس تحلیل‌محتوا مقاله‌های داخلی و خارجی گردشگری پایدار و در نهایت مقایسه تطبیقی شیوه نگرش آن‌ها با این واژه می‌باشد.
مواد و روش‌ها
در این بخش به‌منظور کالبد‌شکافی پژوهش‌ و تحلیل عناصر بنیادین ساختار روش‌شناسی آن‌، از مدل اقتباسی پیازپژوهش، اثر ساندرز استفاده شده است. بر این اساس، پارادایم این پژوهش تفسیری ـ انتقادی و منطق آن استفهام است؛ پژوهش از نوع کیفی و راهبرد گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است؛ روش پژوهش تحلیل ‌محتوای سیستماتیک است که با هدف دستیابی به تعریفی جامع از واژه «چالش» در پژوهش‌های شهرسازان در حوزه موضوعی گردشگری پایدار، اطلاعات مورد نیاز خود را با مطالعات کتابخانه‌ای و پرسشنامه جمع‌آوری کرده و از روش تحلیل‌محتوای سیستاماتیک بهره برده است. به‌منظور تکمیل پرسشنامه‌ها، تعداد ده نفر خبره با روش نمونه‌گیری غیراحتمالی گلوله‌برفی انتخاب شده‌اند. در واقع این پژوهش ابتدا با تلفیق اشتراک تعاریف پژوهش‌های داخلی و خارجی از واژه چالش، سعی داشته است تا به تعریفی جامع از این واژه دست یابد و معیارهای آن را استخراج نماید؛ سپس روایی آن‌ها را به تایید خبرگان برساند. در مرحله بعد بر اساس معیارهای مستخرج و با استفاده از روش تحلیل محتوای سیستماتیک به بررسی و تفسیر نظام‌مند و جامع محتوای پژوهش‌های گردشگری پایدار و تحلیل نگرش پژوهشگران در خصوص واژه «چالش» پرداخته است. لذا پژوهش حاضر مبتنی بر پنج مرحله شامل تعیین هدف مطالعه، جمع‌آوری داده‌های پژوهش، کدگذاری واحدهای تحلیل، طبقه‌بندی و ارزیابی تفسیری از مقوله‌های انجام شده است.
یافته‌ها و بحث
براساس نتایج این پژوهش تعریف مورد نظر واژه چالش در پژوهش‌های حوزه گردشگری عبارت است از: «چالش شرایط و موقعیت جدیدی است که مسائل و مشکلاتی را در حوزه‌های متعدد و ابعاد مختلف، از بیرون بر نظام شهری وارد می‌کند و مسیر آینده آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ چنان‌که با توجه به مقیاس آن، نظام شهری نیازمند به‌کارگیری مسئولانه و فعالانه کلیه توان‌های بالقوه و بالفعل خود به‌منظور ارائه راهکار‌های نویدبخش برای غلبه بر شرایط حاکم و رسیدن به اهداف مدنظر می‌باشد». درنهایت با توجه به واکاوی و مقایسه تطبیقی چهل مقاله داخلی و خارجی، براساس تعریف معیار، اینگونه به نظر می‌رسد که در حال حاضر، برای برخی از پژوهشگران داخلی فهم روشن و دقیقی از واژه چالش وجود ندارد.
نتیجه‌گیری
به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی تفاوت نگرش به واژه چالش در پژوهش‌های داخلی و خارجی، ترجمه لغوی این واژه در زبان فارسی می‌باشد؛ که بایستی در پژوهش‌های آتی کلیه جوانب کاربرد مفهوم این واژه و معیارهای آن را در نظر بگیرند.