چکیده
با سیطره شهرنشینی به عنوان شکل غالب زندگی اجتماعی، رابطه فرد و شهر و چگونگی شکل‌گیری فضاهای شهری در نتیجه این تعامل مورد توجه جامعه‌شناسان و سیاستگذاران شهری قرار گرفت. خلق این فضاها متاثر از شرایط اجتماعی شهر حائز اهمیت است. به دنبال گسترش فضاهای شهری و توسعه فراغتی و مصرفی آسیب‌های اجتماعی به ویژه در شب نیز مطرح شده است. هدف این مطالعه بررسی ظرفیتها و پیامدهای زیست‌شبانه به عنوان عرصه‌ای نوظهور از منظر کالبدی، اجتماعی و اقتصادی واجد امکان‌ها و پیامدهایی برای توسعه پایدار شهری است که می‌تواند در این زمینه تسهیل‌گر باشد یا با مداخله، روند آن را با چالش مواجه سازد. این پژوهش با روش نظریه زمینهای و با حجم نمونه 30 نفر از مراجعین در سه محدوده میدان‌های تجریش، راه آهن و خیابان سی تیر در شهر تهران انجام شده است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که زیست‌شبانه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی از دو جنبه ایجابی و سلبی با ویژگی‌هایی، بر توسعه پایدار شهری اثرگذارست. از منظر ایجابی، زیست‌شبانه واجد امکان‌هایی نظیر ایجاد اشتغال، رونق اقتصاد شهری، رقابت‌پذیری به سود شهروندان، افزایش نشاط اجتماعی، گسترش تعاملات و پیوندهای خانوادگی، خلق هویت‌های جدید، پویایی و سرزندگی است. از منظر سلبی، شیوه فعلی زیست‌شبانه دربردارنده پیامدهایی شامل طبقاتی شدن استفاده از خدمات شبانه، افزایش نابرابری‌های اجتماعی، گسترش مشاغل غیررسمی، بروز آسیب‌های اجتماعی و تضعیف فرهنگ محلی است که بر روند توسعه پایدار شهری تاثیرات منفی دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)