چکیده

زمینه و هدف: شهرها به عنوان محل زندگی اکثریت جمعیت هر کشوری، نقشی حیاتی در رفاه و کیفیت زندگی افراد ایفا می‌کنند. فضاهای عمومی شهری بستر تعاملات اجتماعی، فعالیت‌های فرهنگی و اوقات فراغت شهروندان هستند که برنامه ریزیان شهری تلاش می کنند با رعایت استانداردهای ملی و بین المللی فضاهای مناسبی را برای شهروندان ایجاد کنند.. با این حال، دسترسی و استفاده از این فضاها برای همه افراد به طور یکسان امکان‌پذیر نشده است. امنیت به عنوان مولفه ای مهم در بهره گیری از فضاهای عمومی مانند بوستان های شهری برای بخشی از جامعه بویژه زنان حیاتی است. تجربه و مطالعات نشان می دهد زنان به دلیل عوامل مختلف، از جمله جنسیت، سن، وضعیت تاهل، طبقه اجتماعی، در مقایسه با مردان، احساس امنیت کمتری در فضاهای عمومی می‌کنند. این امر می‌تواند منجر به محدود شدن تحرک، کاهش مشارکت اجتماعی و به حاشیه رانده شدن زنان از جامعه شود. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر عوامل فردی و محیطی بر میزان تمایل بانوان در استفاده از فضاهای عمومی شهر (مطالعه موردی: پارک ملت شهر بهشهر) است.
روشناسی پژوهش: این پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری شامل کلیه زنان ساکن در محدوده اطراف پارک ملت شهر بهشهر بود. حجم نمونه 380 نفر و به صورت تصادفی ساده انتخاب شد. داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار SPSS و Amos تجزیه و تحلیل شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد، از طرفی به منظور تائید یا رد فرضیه‌های تحقیق از معادلات ساختاری و سایر آزمون‌های متناسب استفاده گردید.
یافته‌ها و بحث: در بررسی توزیع فراوانی و درصد آزمودنی‌ها براساس امنیت موجود در پارک، یافته‌های حاصل از اطلاعات در جداول و با توجه به رتبه‌بندی گویه‌های مربوط به مؤلفه امنیت موجود در پارک دارای اهمیت زیادری است. متغیر امنیت موجود در پارک دارای بیشترین ضریب تاثیر (636/0) بر میزان تمایل بانوان در استفاده از پارک می‌باشد. همچنین نتایج، نشان داد «حضور نیروی انتظامی در پارک میزان امنیت را افزایش می دهد. و سبب ایجاد تمایل به استفاده از پارک می‌شود و بنابراین امنیت تاثیر مستقیم بر تمایل به حضور در پارک دارد. سایر عوامل تاثیرگذار شامل آزادی و راحتی (آسایش)، امکانات موجود در پارک و زمان حضور ساکنین در پارک هستند.
نتیجه‌گیری: در تبیین یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان گفت که امنیت در لغت به معنای «نداشتن دغدغه و دلهره»، می باشد. در بین مسـائل مختلف شـهری، امنیت جایگاه ویژه ای در آرامش و افزایش کیفیت زندگی دارد. امنیت از نیازهای اساسـی انسان است که نحوه ی پاسـخگویی به آن تأثیر مستقیم در رضای سایر نیازهای وی می گـذارد. لذا امنیت را می توان یک حـق بنیادین و پیش نیازی برای تداوم و ارتقاء رفاه و سلامت مردم دانست. بر اسـاس نظریه نیازها در هرم مازلو، امنیت یکی از نیازهای ضروری و پای های برای تعالی انسـان تلقی میشود،درست شبیه نیازهای فیزیولوژیک که برای تداوم حیات ضرورت دارد.لذا ارتقاء این مؤلفه بر سـلامت و سـعادت انسان ها و در نتیجه جامعه تأثیر مستقیمی می گذارد. با توجه به نتایج این تحقیق، امنیت بانوان در پارک‌ها و ساخت فضاهای مبتنی بر آن؛ باید به منزلة بخـش مهمـی از فضـاهای سـبز شهری در برنامه‌ریزی کلان‌شهرها در نظر گرفته شود. برای استفادة بهتر این مکان‌ها لازم اسـت این پارک‌ها در امن‌ترین و مطلوب‌ترین بخش از فضاهای شهری مکانیابی و طراحـی شـوند. در جهت تسهیل فعالیت‌های فیزیکی بانوان، توسعة کالبد فیزیکی پارک‌ها بایـد شـامل مکـان‌هـا و امکانات ورزشی همچون سالن‌های سرپوشیدة ورزشی، مسیرهای دوچرخه‌سـواری و مسـیرهای دویدن و پیاده‌روی باشد. پیشنهاد می‌شود گسترش طولی پارک‌ها بیشتر مـد‌نظـر قـرار گیـرد، زیرا این نوع فرم از فضاها امکان انجام‌دادن فعالیت‌های پیاده‌روی و دویدن را تسهیل می‌کند، بیشترین میزان تمایل: مسیر های رفت آمد مناسب (پیاده روها) می تواند در حضور بانوان در پارک موثر باشد.