ارائه مدل تحلیل رتبه پایداری در نواحی روستایی (مطالعه موردی: بخش سربند استان مرکزی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 گروه جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

   مدیریت و برنامه­ریزی توسعه پایدار روستایی یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین پیش‌ران‌های نیل به برقراری عدالت فضایی محسوب می‌شود؛ زیرا به‌واسطه تعادل در توزیع فضایی پیش‌شرط‌های توسعه پایدار روستایی، استفاده بهینه از منابع، رفاه اجتماعی و رشد اقتصادی روستاها آسان‌تر صورت می‌گیرد. بر این اساس بررسی و تحلیل تغییرات فضایی رتبه و سطح پایداری در مناطق روستایی به‌عنوان یک ضرورت مهم در فرایند تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی روستایی برای کاهش میزان ناپایداری روستاها و باز جهت‌گیری سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه به­شمار می‌آید. بدین اعتبار، هدف اساسی مقاله حاضر بررسی نحوه رابطه شاخص‌های مختلف توسعه پایدار روستایی و ارائه مدل مطلوب رده‌بندی پایداری در قلمرو حوزه‌ی روستایی بخش سربند از شهرستان شازند در استان مرکزی می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی با استفاده از داده‌های پرسشنامه‌ای، نظرات خبرگان و تکنیک دیماتل، ANP و ELECTERE3 در محیط نرم‌افزاری ARC GIS استفاده ‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که براساس معیارها و محاسبات انجام ‌شده به ترتیب روستای ده کوثر در رتبه اول، روستای لوزدرعلیا در رتبه دوم و روستای قاییدان در رتبه سوم قرار دارند. همچنین روستای وزمستان علیا از پایین‌ترین سطح پایداری برخوردار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Introducing sustainability rank analysis model in the rural region (Case study: Villages in the Sarband district of Markazy province)

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Javdan 1
  • Hasan Faraji Sabokbar 2
  • Tahereh Sadeghloo 3
  • Hamdallah ., Sojasi Qidari 4
1 Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography, Kharazmi University,Tehran,Iran
2 Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography, University of Tehran,Tehran,Iran
3 . Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad,Mashhad,Iran
4 . Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad,Mashhad,Iran
چکیده [English]

Planning and management for rural sustainable development is one of the fundamental tools for access to spatial justice. Spatial equality in rural development led to efficient use of resources, social welfare and economic growth. Accordingly, analyzing spatial changes of sustainability level and rank in rural area required for decision making and rural planning and can reduce unsustainability as well as provide efficient policy and strategy for promotion of quality of life. In this regard, the main goal of this paper is investigating how we can link different indicators of sustainable rural development and introducing an appropriate ranking model for sustainability in the rural territory of Sarband district in the Shazand County, Markazi province. Research method is descriptive and analytical and we used questionnaires, expert’s opinion, DEMATEL and ANP model to calculate the weight of indices and models for integrating ELECTERE 3. The results shows that, Kosar, Lvzdrlya and Qayydan villages have the highest levels in terms of sustainability and Vazmstan Olya village has the lowest level of sustainability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Rural Development
  • ELECTERE 3
  • Villages in Sarband District
  • ANP

مراجع

  1. -افتخاری، ع.ر.، سجاسی قیداری، ح. و صادقلو. ط.، 1390. «سنجش پایداری روستایی با استفاده از الگوی راهبردی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان خدابنده»، مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا، سال پانزدهم، شماره 1 (پیاپی 71)، بهار، صص 85-104.
  2. -بدری، س.ع. و رکن الدین افتخاری، ع.ر.، 1382. «ارزیابی پایداری: مفهوم و روش»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 69.
  3. -برارپور، ک.، 1387. «سنجش وضعیت پایداری توسعه محلی در کلاردشت با استفاده از یک الگوی راهبردی»، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 63، دوره بهار.
  4. -بری، ج.، 1380. محیط‌زیست و نظریه‌ی اجتماعی، ترجمه‌ی حسن پویان و نیره‌ی توکلی، تهران، انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست.
  5. -بوسل، ه.، 1386. معرف‌های توسعه پایدار: نظریه‌ها، روش‌ها و تجربیات، ترجمه: علی بدری و عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری، تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور، 194 ص.
  6. -پورطاهری، م.، 1390. کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه در جغرافیا، انتشارات سمت، 232 ص.
  7. -جاودان، م. و رکن الدین افتخاری، ع.ر.، 1389. «اندازه‌گیری شاخص‌های توسعه پایدار اجتماعی در حوزه‌های روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی»، فصلنامه کاربرد GIS & RS در برنامه‌ریزی، شماره 1.
  8. -جاودان، م.، 1388. ارزیابی پایداری فضایی در حوزه‌های روستایی، مورد بخش سربند، به راهنمایی دکتر عبدالرضا رکن الدین افتخاری و مشاوره مرحوم دکتر حسین شکوئی و دکتر علی عسگری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، گروه جغرافیا و سنجش از دور.
  9. -رضوانی، م.ر.، 1376. کاربرد مطالعات جغرافیایی در برنامه‌ریزی و توسعه سکونتگاه‌های روستایی کشور، مجموعه خلاصه مقالات همایش پژوهش‌ها و قابلیت-های علم جغرافیا در عرصه سازندگی، تهران.
  10. -زاهدی مازندرانی، م.ج.، 1384. «توان پس‌انداز خانوارهای روستایی و آثار آن بر مشارکت روستاییان در فرآیند توسعه»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره 49، بهار، 27-56 ص.
  11. -سعیدی، ع.، 1377. «توسعه پایدار و ناپایداری توسعه روستایی»، نشریه مسکن و انقلاب، شماره 2.
  12. -بل، س. و مورس، ا.، 1386. سنجش پایداری؛ ترجمه: ناصر شاهنوشی و همکاران، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 264 ص.
  13.  
  14. -Abrahamson, K.V., 1997. Paradigms of Sustainability, In S. Sörlin, Ed. The road towards sustainability, a historical perspective, A sustainable Baltic Region, The Baltic University Programme, Uuppsalla University, ? P.
  15. -Axinn, G.H. and Axinn, N.W., 1997. Collaboration in international rural development: a practitioner's handbook, Sage Publications India Pvt Ltd.
  16. -Barrera-Roldan, A. and Saldıvar-Valdes, A., 2002. “Proposal and application of a Sustainable Development Index”, Ecological Indicators, v. 2(3), p. 251-256.
  17. -Brundtland, G., Khalid, M., Agnelli, S., Al-Athel, S., Chidzero, B., Fadika, L. and Okita, S., 1987. Our Common Future ('Brundtland report'), p. ?.
  18. -Chen-Yi, H., Ke-Ting, C. and Gwo-Hshiung, T., 2007. “FMCDM with fuzzy DEMATEL approach for customers' choice behavior model”, International Journal of Fuzzy Systems, v. 9(4), 236-246 p.
  19. -Clark, W.C., 1991. Managing planet earth (pp. 1-12), Springer Netherlands.
  20. -Corbiere-Nicollier, T., Ferrari, Y., Jemelin, C. and Jolliet, O., 2003. “Assessing sustainability: an assessment framework to evaluate Agenda 21 actions at the local level”, The International Journal of Sustainable Development & World Ecology, v. 10(3), p. 225-237.
  21. -Akhtar, Sh., Hongioo, H. and Aynul, H., 1996. Economic and Social Commission for Asia and the Pacific, Showing the way: methodologies for successful rural poverty alleviation projects, [S.l]: United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific, 172 p.
  22. -Dobie, P., 2005. Models for national strategies: building capacity for sustainable development, Development Policy, v.1, p. 18
  23. -Doody, D.G., Kearney, P., Barry, J., Moles, R. and O’Regan, B., 2009. “Evaluation of the Q-method as a method of public participation in the selection of sustainable development indicators”, Ecological indicators, v. 9(6), p. 1129-1137.
  24. -Espinosa, A., Harnden, R. and Walker, J., 2008. “A complexity approach to sustainability–Stafford Beer revisited”, European Journal of Operational Research, v. 187(2), p. 636-651.
  25. -Freebairn, D.M. and King, C.A., 2003. “Reflections on collectively working toward sustainability: indicators for indicators!”, Animal Production Science, v. 43(3), p. 223-238.
  26. -Gupta, A., 1998. Ecology and development in the Third World, Psychology Press, 125 p.
  27. -Labuschagne, C., Brent, A.C. and Van Erck, R.P., 2005. “Assessing the sustainability performances of industries”, Journal of cleaner production, v. 13(4), p. 373-385.
  28. -Lee, K.N., 1993. Greed, scale mismatch, and learning, Ecological Applications, v. 3(4), p. 560-564.
  29. -Miranda, J.I., 1999. "Evaluating sustainable agriculture utilizing multicriteria analysis: the case of Guaira-SP, Brazil, 305 p.
  30. -Morse, S. and Fraser, E.D., 2005. “Making ‘dirty’nations look clean? The nation state and the problem of selecting and weighting indices as tools for measuring progress towards sustainability”, Geoforum, v. 36(5), p. 625-640.
  31. -Nader, M.R., Salloum, B.A. and Karam, N., 2008. “Environment and sustainable development indicators in Lebanon: a practical municipal level approach”, Ecological indicators, v. 8(5), p. 771-777.
  32. -Olsson, J.A., Bockstaller, C., Stapleton, L.M., Ewert, F., Knapen, R., Therond, O. and Bezlepkina, I., 2009. “A goal oriented indicator framework to support integrated assessment of new policies for agri-environmental systems”, Environmental Science & Policy, v. 12(5), p. 562-572.
  33. -Overton, J. and Scheyvens, R., 1999. Strategies for sustainable development: experiences from the Pacific, Zed Books, 306 p.
  34. -Parasuraman, A., Zeithaml, V. and Berry, L., 2002. “SERVQUAL: a multiple-item scale for measuring consumer perceptions of service quality”, Retailing: critical concepts, v. 64(1), p. 12-40.
  35. -Patrick, R., 2002. "Developing sustainbility indicators for rural residential areas: The public transit connection, Simon Fraser University, United State.
  36. -Riley, J., 2001. “Multidisciplinary indicators of impact and change: key issues for identification and summary”, Agriculture, Ecosystems & Environment, v. 87(2), p. 245-259.
  37. -Singh, R.K., Murty, H.R., Gupta, S.K. and Dikshit, A.K., 2009. “An overview of sustainability assessment methodologies”, Ecological indicators, v. 9(2), p. 189-212.
  38. -Staniškis, J.K. and Arbačiauskas, V., 2009. “Sustainability performance indicators for industrial enterprise management”, Environmental Research, Engineering and Management, v. 48(2), p. 42-50.
  39. -Tanguay, G.A., Rajaonson, J., Lefebvre, J.F. and Lanoie, P., 2010. “Measuring the sustainability of cities: An analysis of the use of local indicators”, Ecological Indicators, v. 10(2), p. 407-418.
  40. -Tsai, W.H. and Chou, W.C., 2009. Selecting management systems for sustainable development in SMEs: A novel hybrid model based on DEMATEL, ANP, and ZOGP, Expert Systems with Applications, v. 36(2), p. 1444-1458.
  41. -Umaña, A., 2002. Generating Capacity for Sustainable Development: Lessons and Challenges, UNDP, UNDP Choices Magazine.
  42. -Uphoff, N., 1985. “Fitting projects to people, Putting people first: Sociological variables in rural development”, p. 359-395.
  43. -Veleva, V. and Ellenbecker, M., 2001. “Indicators of sustainable production: framework and methodology”, Journal of cleaner production, v. 9(6), p. 519-549.
  44. -Winograd, M. and Farrow, A., 2009. Sustainable development indicators for decision making: concepts, methods, definition and use, Dimensions of sustainable development, Boston: EOLSS Publishers, v. 1 p. 41.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار