نویسندگان
1
گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران
2
گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3
گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
4
گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
افزایش جمعیت و فعالیت‌های آن از یک سو، گسترش شهرهای بزرگ، تغییرات اقلیمی از سوی دیگر باعث خشک شدن دائمی یا فصلی دریاچه‌ها و تالاب‌ها شده و در نتیجه سبب تجمع کانی‌های تبخیری به‌ویژه نمک در این دریاچه‌ها شده است که این امر اثرات زیست‌محیطی گسترده‌ای روی شهرها و روستا و مناطق کشاورزی خواهد گذاشت و تحلیل و کاهش آسیب‌پذیری روستاها و شهرها در برابر مخاطرات طبیعی به حوزه مهم و گسترده‌ای در سپهر برنامه‌ریزی و مدیریت مخاطرات تبدیل شده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها و ماهیت از نوع توصیفی - تحلیلی محسوب می گردد. در این پژوهش، با بهره گیری از تکنیک سوات (SWOT) اقدام به شناسایی عوامل داخلی و عوامل خارجی گردید و سپس با استفاده از مدل AHP در قالب طیف لیکرت به رتبهبندی عوامل داخلی و خارجی جهت اولویتبندی و اتخاذ بهترین راهبرد و استراتژی در قالب راهکارهای SO,WO,ST,WT پرداخته شد. نتیجه نهایی از ارزیابی و سنجش عوامل داخلی و خارجی منعکس کننده این مطلب است که نقاط قوت (با مجموع ارزش نهایی 483/0) و فرصتهای فراروی منطقه (با مجموع ارزش نهایی 179/0) و نقاط ضعف (با مجموع ارزش نهایی 23/0) و تهدیدهای پیرامون آن (با مجموع ارزش نهایی 107/0) می باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که استراتژی غالب و راهبردی از نوع تدافعی است و دارای برتری نسبی نسبت به سایر استراتژی های چهارگانه می باشد.
- - افراخته، ح. و یوسفی، ع.، 1383. مخاطرات محیطی در نواحی شهری، مطالعه موردی: رباط کریم، جغرافیا، دوره 3، ص 147-161.
- - اوزی، ر. و ظاهری، م.، 1390. جغرافیای مخاطرات (مخاطرات انسانی و طبیعی)، انتشارات دانشگاه تهران، ص 1.
- - ایلدرمی، ع.ر. و میرسنجری، م.م.، 1389. بررسی و ممیزی مخاطرات محیطی دامنه‌های مشرف به شهر همدان، فصلنامه پژوهش‌های محیط زیست، دوره 1، شماره 2، ص 67- 77.
- - براون، ل.، 1381. اقتصاد زیست محیطی، ترجمه حمید طراوتی، تهران، انتشارات هوای تازه.
- - بلادپس، ع.، 1390. تحلیلی در مخاطرات محیطی و ژئومورفولوژیکی سکونتگاه‌های روستایی شمال منطقه مرند(دشت هالامو)، فصلنامه‌ی علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال یازدهم، شماره 36، ص 1-23.
- - پورطاهری، م.، سجاسی قیداری، ح. و صادقلو، ط.، 1390. ارزیابی تطبیقی روش‌های رتبهبندی مخاطرات طبیعی در مناطق روستایی (مطالعه موردی استان زنجان)، مجله پژوهش‌های روستایی، شماره 3، ص31-54.
- - ثروتی، م.ر.، آزاد، ف. و منصوری، ر.، 1393. مخاطرات محیطی، مجله سپهر، دوره بیست سوم، شماره نود، ص 94-105.
- - جوادی پیربازاری، س.، محمدی، ک. و خدادی، ا.، 1387. ارزیابی زیست محیطی سد گتوند علیا با استفاده از سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی و منطق فازی، چهارمین گنگره ملی مهندسی عمران، دانشگاه تهران.
- - خمر، غ.ع. و رخشانی، ا.، 1394. نقش راهکارهایی مدیریت بحران در جهت کاهش خسارات ناشی از زلزله مطالعه موردی: شهر خرم آباد، جغرافیا و توسعه، شماره 41، ص 147-160.
- - خورشیددوست، ع.م.، رضایی مقدم، م.ح.، احمدی، م. و خالقی، س.، 1390. نقش فرایندهای ژئومورفیک رودخانه‌ای در ایجاد مخاطرات محیطی شهر سنقر در استان کرمانشاه، فصلنامه فضای جغرافیایی سال 11، شماره 35، ص 209-234.
- - خیام، م.، 1371. اهمیت مطالعات سازندهای سطحی در پژوهش‌های ژئومرفولوژی و پژوهش‌های عمرانی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 3.
- - رنجبر، م. و بیات، س.، 1389. بررسی مخاطرات طبیعی شهرستان خمین با تاکید بر زلزله و مدیریت بحران، فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، سال 2، شماره 4، ص 37-49.
- - سبحانی، ن.، اکبری، م.، بیرانوندزاده، م. و درویشی، ه. 1396. کاربرد شیوه تحلیل پوششی داده‌ها در تحلیل پایداری سکونتگاه‌های روستایی: مطالعه موردی روستاهای شهرستان بناب، فصلنامه روستا و توسعه، سال 20، شماره 2، ص 93-121.
- - شریفیان بارفروش، س.ش. و مفیدی شمیرانی، س.م.، 1393. معیارهای شاکله بوم شهر از دیدگاه نظریه پردازان، شماره 31، سال 11، ص 99-108.
- - شریفیان ثانی، م.، 1380. مشارکت شهروندان، حکمرانی شهری و مدیریت شهری، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 8، انتشارات سازمان شهرداری‌ها.
- - صالحی فرد، م. و علیزاده، س.د.، 1387. تحلیلی بر ابعاد اجتماعی روانشناختی فضاهای سبز در شهرها با رویکرد مدیریت شهری، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 21.
- - صرافی، م.، توکلی نیا، ج. و محمدیان مصمم، ح.، 1393. اندیشه‌های نو در برنامه‌ریزی شهری، شورای شهر، تهران.
- - صفاری، ا.، موسی وند، ج. و افتخاری، س.م.، 1390. تحلیل توسعه کاربری‌های شهری در مناطق لغزشی با استفاده از تلفیق مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره مطالعه موردی: حوضه رود-دره فرحزاد، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 19، شماره 22، ص 85-107.
- - عابدی، ق.، 1388. چالش‌های اساسی مدیریت بحران در ایران و جهان، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیر مترقبه طبیعی.
- - عباس نژاد، ح.، 1389. مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی،http://isna.ir/ISNA/ News view. Aspx? ID= News-1523131.
- - عسکریزاده، س.م.، محمدنیاقرائی، س.، و ظهور، م.، 1389. برنامه‌ریزی مدیریت بلایا و مخاطرات محیطی در راستای توسعه پایدار، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافی‌دانان جهان اسلام، ایران-زاهدان.
- - فیروزی، م.، 1384. حق بر محیط زیست، انتشارات جهاد دانشگاهی، 32 ص.
- - قدیری، م.، 1385. آسیب پذیری نسبت به بحران؛ مسئله‌ای از جامعه یا برای جامعه؛ مطالعه موردی کلان شهر تهران، در دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامعه بحران در حوادث غیرمترقبه طبیعی، تهران، 24و25 بهمن.
- - قدیری، م.، 1386الف. کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله؛ ضرورت نگرش همه جانبه در برنامه‌های توسعه پنج ساله ایران، در سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه طبیعی، تهران، 29و30 بهمن.
- - قدیری، م.، 1386ب. مدیریت آسیب پذیری برای کاهش بحران زلزله، در پنچمین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران، 23-27 اردیبهشت.
- - قدیری، م.، 1387. رابطه ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیب‌پذیری در برابر زلزله، مطالعه موردی: محلات کلان شهر تهران، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
- -قهرووی تالی، م.، میرزاخانی، ب. و عسگری، آ.، 1391. پدیده کویرزایی در تالاب‌های ایران (مطالعه موردی: تالاب میقان)، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره چهارم، ص 97-111.
- - مشارزاده مهرابی، ز.، صبری، س. و صبری، س.، 1378. مقایسه تطبیقی نظریات در مورد پارک‌های اداری و توسعه پایدار شهری، شماره 5، سال سوم، نشریه هویت شهری، تهران.
- - کاظمی، م. و محمدی، م.، 1380. توسعه پایدار شهری، شماره 62، ص 94-113.
- - نوابخش، م. و ارجمند سیاه پوش، ا.، 1388. مبانی توسعه پایدار شهری، انتشارات جامعه شناسان، تهران.
- - نوری، غ.ر. و آقائی، و.، 1391. ارزیابی خطرات زیست محیطی مناطق حاشیه دریاچه ارومیه ناشی از نوسانات مرز پیرامونی طی سال‌های 1985 تا 2010، مجله مخاطرات محیطی، سال اول، ص 79-94.
-
-
-
- -Covello, V.T. and Mumpower, J., 1985 Risk analysis and risk management; an historical perspective, Risk Analysis, v. 5, p. 103-120.
- -Gaednia, B., Mirbakhsh, M. and Haghshenas, A., 2009. Methods of laboratory analysis of water, soil, air, Translation, Author: P.K. utpa, The Green Wave publisher.
- -Joss, S., 2011. Ecocities-A Global Survey, Westminster: University of Westminster
- -Maghsoudi, M., 2006. Assessment of effective factors on evolution of sand landforms (case study: sand landforms of Sirjan playa), Geography research Quarterly, v. 56, p. 149-160.
- -Regiser, R., 1994. Ecocities: Rebuilding civilization. Berkeley, CA: North Atlantic Books.
- -Sirjacobs, D., Gregoire, M., delhez, E. and Nihoul, J.C.J., 2004. Influence of the Aral Sea negative water balance on its seasonal circulation patte.
)