تحلیل اثرگذاری سرزندگی فضاهای عمومی روستایی بر افزایش کیفیت ذهنی زندگی روستاییان (مطالعه موردی: شهرستان بینالود)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف شناسایی رابطه بین سرزندگی روستاییان و وجود فضاهای عمومی روستایی؛ بررسی وجود ضرورت شکل‌گیری و توجه به فضاهای عمومی در روستاها و شناسایی رابطه و اثر بین وجود فضاهای عمومی روستایی و کیفیت ذهنی زندگی روستاییان است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است. به‌منظور گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایشی استفاده‌شده است. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل 9روستای شهرستان بینالود می‌باشد. جهت برآورد حجم نمونه در سطح خانوارهای روستایی از روش نمونه گیری کوکران با سطح خطای 7% بنابر سهم جمعیت روستاها 190 نفر به دست آمد. اطلاعات جمع‌آوری‌شده از طریق نرم‌افزارهای SPSS و GIS مورد تجزیه ‌وتحلیل آماری قرارگرفته است و در اثبات و رد فرضیات از آزمون تی تک نمونه ای، آزمون رگرسیون و همبستگی پیرسون استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که رابطه معنادار و مثبت، بین نقش عوامل فضاهای عمومی در ارتقای کیفیت سرزندگی روستاییان در بین روستاهای نمونه مطابقت دارد. هرچند که ازنظر روستاییان سطح سرزندگی فضاهای عمومی روستایی در کل با میانگین 49/2 و کیفیت زندگی با میانگین 45/2، در روستاهای نمونه پایین است و در روستاهای ابرده علیا، ویرانی و جاغرق، سرزندگی فضاهای عمومی و روستاهای جاغرق، زشک و ده نو، کیفیت ذهنی زندگی بیشترین سطح را دارد. بررسی تأثیر شاخص‌های سرزندگی در فضاهای عمومی روستایی نشان داد که 39 درصد از تغییرات کیفیت ذهنی زندگی در روستاهای نمونه وابسته به شاخص-های سرزندگی در فضاهای عمومی روستا است. همچنین بیشترین تاثیر را شاخص سرزندگی اجتماعی (با ضریب تاثیر 0.292) دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Effect of Rural Public Spaces Vitality on Increasing the Mental Quality of life of Villagers (Case Study: Binaloud County)

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Anabestani 1
  • Mahdi Javanshiri 2
  • Hamidreza Ghasemi 2
1 Shahid Beheshti University
2 Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The low quality of life in rural areas and, as a result, the migration of rural people to cities has led to numerous social, economic and environmental problems in rural areas and in cities. Accordingly, the aim is to identify the relationship between the vitality of the villagers and the existence of rural public spaces; Investigating the necessity of forming and paying attention to public spaces in villages and identifying the relationship and effect between the existence of rural public spaces and the mental quality of life of villagers. The research method is descriptive-analytical and applied. Library and survey studies have been used to collect information. The statistical population of the study includes 9 villages of Binaloud County. In order to estimate the sample size in rural households, 190 people were obtained from Cochran sampling method with an error level of 7% according to the share of rural population. The collected data were statistically analyzed by SPSS and GIS software and one-sample t-test, regression test and Pearson correlation test were used to prove and disprove the hypotheses. Findings showed that there is a significant and positive relationship between the role of public spaces in improving the quality of life of villagers in the sample villages. However, according to the villagers, the vitality level of rural public spaces in general with an average of 2.49 and quality of life with an average of 2.45 is low in the sample villages and in the villages of Upper Abareh, Virani and Jagharq, the vitality of public spaces and Jagharq, Zoshk and Dehnov villages, the mental quality of life has the highest level. The study of the effect of vitality indices in rural public spaces showed that 39% of the changes in the mental quality of life in the sample villages depend on the vitality indices in rural public spaces. The social vitality index (with an impact factor of 0.292) also has the greatest impact.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public spaces
  • Rural settlement
  • Rural vitality
  • Life quality
  • Bonaloud county
- اصغرپور، ک.، خانلو، ن.، زیاری، ک. ا. و شالی امینی، و.، 1396. ارتقای سطح کیفی فضاهای عمومی شهری با رویکرد عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: محله دزاشیب منطقه یک شهرداری تهران)، پژوهش‌های اخلاقی: 4(7). 119- 110.
- بارانی پسیان، و.، نظریان، ا. و مهدوی، م.، 1393. سنجش و تحلیل کیفیت زندگی خانوارهای روستایی با تأکید بر متغیرهای جمعیت‌شناختی مطالعه موردی: خانوارهای روستایی شهرستان عجب‌شیر، پژوهش­های روستائی: 5(1). 71-88.
- سنایی مقدم، س.، رحمانی، ب. و مریدسادات، پ.، 1399. ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان پشته زیلایی، کهگیلویه و بویراحمد)، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی: 15(4). 1049-1068.
- بهرامی، س.، سهرابی، پ. و نامداری، م.، 1394. دستیابی به سرزندگی در فضاهای عمومی شهری با رویکرد پایداری اجتماعی، همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی: 12-15. 10-1.
- پورطاهری، م.، رکن الدین افتخاری، ع.ر. و فتاحی، ا.ا.، 1390. ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان خاوۀ شمالی، استان لرستان)، پژوهش­های جغرافیای انسانی: 43(76). 33-13.
- تیبالدز، فرانسیس.، 1387. شهرهای انسان محور، بهبود محیط عمومی در شهرهای بزرگ و کوچک، ترجمه حسن علی لقایی و فیروزه جدلی. چاپ سوم، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- حاتمی نژاد، ح.، منوچهری میاندوآب، ا.، فرجی ملائی، ا. و فرهادی، ص.، 1390. تحلیل کیفیت زندگی روستاهای ادغام شده در شهر- مطالعه موردی: شهر میاندوآب، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای: 9(16). 243-219.
- حبیبی، ک.، نسترن، م. و محمدی، م.، 1395.  سنجش و ارزیابی سرزندگی فضاهای عمومی شهری و نقش آن در ارتقای زندگی جوانان (مورد شناسی: خیابان نظر شرقی شهر اصفهان)،  جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای: 6(19). 180-161.
- خراسانی، م. ا.، حاجیلو، م. و ولی زاده، ز.، 1394.  سنجش و ارزیابی مولفه های کیفیت زندگی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان خدابنده، پژوهش و برنامه ریزی روستایی: 3(8). 65-78.
- دانایی، ع.، ولی‌ شریعت‌پناهی، م. و مهدوی، م.، 1396.  تحلیل نقش شاخص­های (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی) کیفیت زندگی در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان بهمئی گرمسیری، شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین: 14(53). 92-71.
- دانایی، ع.، ولی‌ شریعت‌پناهی، م. و مهدوی، م.، 1397. سنجش ‌کیفیت ‌زندگی ‌در ‌نواحی ‌روستایی (دهستان ‌بهمئی ‌گرمسیری ‌جنوبی ‌در ‌شهرستان ‌بهمئی ‌از ‌توابع ‌استان ‌کهگیلویه ‌و ‌بویراحمد)، پژوهش­های جغرافیای انسانی: 50(3). 727-747.
- رضوانی، م.ر.، منصوریان، ح. و احمدی، ف.، 1389.  ارتقای روستاها به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی (مطالعه موردی: شهرهای فیروزآباد و صاحب در استان‌های لرستان و کردستان)، پژوهش­های روستائی: 1(1). 33-65.
- رضوانی، م. و منصوریان، خ.، 1388.  سنجش کیفیت زندگی، بررسی مفاهیم، مؤلفه‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصل­نامه روستا و توسعه: 3(5). 1- 21.
- رفیعیان، م. و خدایی، ز.، 1388. بررسی شاخص‌ها و معیارهای موثر بر رضایتمندی شهروندان از فضای عمومی شهری، فصلنامه راهبرد: 53(18). 227- 248.
- زاهدی اصل، م. و فرخی، ج.، 1389. بررسی‌ رابطه‌ میزان‌ سرمایه‌ اجتماعی‌ با کیفیت‌ زندگی‌ سرپرستان خانوارهای‌ ساکن‌ تهران‌، فصلنامه علوم اجتماعی: 17 (49).  29-1.
- سروش مهر، ه.، اعظمی، م.، یعقوبی، ا. و مهرگان، ن.، 1369.  ارزیابی کیفیت زندگی روستایی در ایران بر اساس منطق فازی، رفاه اجتماعی: ۱۷ (۶۵). ۶۹-۱۰۲.
- شاطرزاده، ع. و شیرازی نیا، ش.، 1395. بررسی نقش فضاهای عمومی شهری در بهبود تعاملات اجتماعی، کنفرانس بین‌المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی: 15(16). 1-6. https://civilica.com/doc/530592/
- شاه حسینی، پ. و توکلی، ه.، 1393. تحلیل شاخص­های کیفیت زندگی شهری در محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران، آمایش محیط: 24(7). 127- 144.
- شاهرخی ساردو، ص.، نوری‏ پور، م. و پدرام، پ.، 1395.  ارزیابی کیفیت زندگی مناطق روستایی با استفاده از تاکسونومی عددی (مورد مطالعه: دهستان اسفندقه، شهرستان جیرفت)، علوم ترویج و آموزش کشاورزی: 11(2). 31-47.
- عسکری درمنکی، س. و ابراهیمی دهکردی، ا.، 1395.  بررسی نقش فضاهای عمومی در سرزندگی محلات شهری (نمونه مورد مطالعه: خیابان شهید عراقی)، پنجمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازی:  5- 1.
- علی اکبری اسماعیل، امینی مهدی.، 1389.  کیفیت زندگی شهری در ایران (۱۳۸۵-۱۳۶۵)، رفاه اجتماعی: ۱۰ (۳۶).  ۱۴۸-۱۲۱. http://refahj.uswr.ac.ir/article-۱-۹۳۱-fa.html
- علی الحسابی، م. و نگارش، ن.، 1389. تجلی فضای جمعی در سکونتگاه‌های روستایی، مجله محیط و مسکن روستا:  132(1389)، 29- 38.
- عنابستانی، ع. ا.، روستا، م.، محمدی، س. ع. ر. و رفیعیان، س.، 1394. تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (نمونه: بخش سیمکان- شهرستان جهرم)، برنامه‌ریزی منطقه‌ای:  5(8). 99-85.
- عنابستانی، ع.ا. و محمودی، ح.، 1395. بررسی تأثیر گردشگری مذهبی بر ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان (مطالعه موردی: حوزه نفوذ گردشگاهی شهر مشهد)،  برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری: 5(18).  118-97.
- عینالی، ج.، بوزرجمهری، خ.، نظری، م.، دهبانژاد، ا. و رومیانی، ا.، 1396.  «تحلیل نقشه های عمومی در ارتقای کیفیت زندگی روستاییان شهرستان الشتر»، برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی: 3(12).  619-639.
- قرنجیک، ع.م.، 1389. سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستایی با رویکرد کیفی- نمونه موردی دهستان جعفر بای جنوبی شهرستان ترکمن: پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران.
- کیانی، ا.، پاسبان عیسی­لو، و. و گهرمیر، ل.، 1396. بررسی و تحلیل فضای عمومی شهری با استفاده از مدل استنتاج منطق فازی (مورد شناسی: ناحیه 1 و 2 شهر زابل)، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای: 25.  12-16.
- مدنی پور، ع.، 1389. فضاهای عمومی و خصوصی شهر. ترجمه فرشاد نوریان. چاپ اول. تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
- وقاری، ا.، ساروخانی، ب. و کلدی، ع.ر.، 1397. تبیین جامعه‌شناختی رابطه مدرنیته و رفاه ذهنی کارکنان ستادی سازمان تامین اجتماعی، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی: 11(38).  251-219.
ttps://journals.atu.ac.ir/article_10347.html
- هزار جریبی، ج. و صفری شالی، ر، 1388. بررسی رضایت از زندگی و جایگاه احساس امنیت در آن­، مطالعه در بین شهروندان تهرانی، انتظام اجتماعی: 3(1). 28-31.
- یدقار، ع. و پورروحانی، م.، 1391. معیارهای ارزیابی کیفیت فضاها و سکونتگاه­های روستایی، مجله مسکن و محیط روستا: 139(10). 51-66. http://jhre.ir/article-1-479-fa.html
 
 
- Beck, H., 2009. Linking the quality of public spaces to quality of life. Journal of Place Management and Development: 2 (3), p. 240-248. https://doi.org/10.1108/17538330911013933
- Cheraghi, M., Malek Jafarian, Z., Abbasi, J., and Badri, S. A., 2013. Evaluating the Effectiveness of Rural Leadership Planning in Creating Rural Settlements (Case Study: Ghani Biglu Township, Zanjan Township). Physical-space planning quarterly: 2 (4), p. 50- 59.
- Epley, D. R. and Menon, M., 2008. A method of assembling cross-sectional indicators into a community quality of life. Social Indicators Research: 88(2), p. 281-296.‏
- Hanaee, T., Saeedi Mofrad, S., Ormoz, E. and Abedi, S., 2021. Measuring tourists' satisfaction in the wayfinding process (Case Study: of Mashhad Street Distance Neighborhood). Urban Structure and Function Studies: 8(27), p. 57-81.
- Hartel, T., Fischer, J., Câmpeanu, C., Milcu, A. I., Hanspach, J. and Fazey, I., 2014. The importance of ecosystem services for rural inhabitants in a changing cultural landscape in Romania. Ecology and society: 19(2).
- Helliwell, J., Layard, R. and Sachs, J., 2016. World Happiness Report 2016. Vol. I, New York: Sus tainable Development Solutions Network.
- Kao, Y. C., Liu, Y. P., Cheng, T. H. and Chou, M. K., 2012. Subjective quality of life and suicidal behavior among Taiwanese schizophrenia patients. Social psychiatry and psychiatric epidemiology: 47(4), p. 523-532. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00127-011-0361-0
- Keles, R., 2012. The quality of life and the environment. Procedia-Social and Behavioral Sciences:(35), p.  23-32.
- Noll, H. H., 2000. Social indicators and social reporting: The international experience. Retrieved June 2, 2006.
- Oktay, D. and Rustemli, A., 2011. The quality of urban life and neighborhood satisfaction in Famagusta, Northern Cyprus. In investigating quality of urban life:  p. 233-249).
- Scannell, C. A., Pedersen, E. A., Mosher, J. T., Krook, M. A., Nicholls, L. A., Wilky, B. A. and Lawlor, E. R., 2013. LGR5 is expressed by Ewing sarcoma and potentiates Wnt/β-catenin signaling. Frontiers in oncology: 3, 81. https://doi.org/10.3389/fonc.2013.00081
- Schumacker. R. E. and Lomax, R. G., 2011. A beginner's guide to structural equation modeling (Lawrence, E. (Eds.)., Vol. 18). London: psychology press.
- Veenhoven, R., 2007. Quality-of-life Research. W: CD Bryant, & DL Peck (red.). 21st Century Sociology, A Reference Handbook.
Liu, Y., Long, H., Chen, Y., Wang, J., Li, Y., Li, Y., ... and Zhou, Y., 2016. Progress of research on urban-rural transformation and rural development in China in the past decade and future prospects. Journal of Geographical Sciences: 26(8), p.  1117-1132.
Phillips, D., 2006. Quality of life: Concept, policy and practice. Routledge.
Saleh, M. and Eben, A., 2002. A transformation in the vernacular landscape of highlands of southwestern Saudi Arabia. International Journal of Environmental Studies: 59 (1), p. 33-58. https://doi.org/10.1080/00207230211966