چکیده

پیشینه و هدف
آنچه از بررسی مطالعات پیشین استنباط می‌شود در رابطه با گردشگری ساحلی مطالعات متعدد و فراوانی در نقاط مختلف ایران و جهان انجام شده است اما در بحث زیبایی شناختی منظر طبیعی پیرامون سدها در توسعه گردشگری، کم‌تر پرداخته شده است. ازاین‌رو پژوهش حاضر ضمن بررسی این موضوع، محدوده سد سفیدرود منجیل را به عنوان منطقه‌ای که می‌توان با سرمایه گذاری در آن، موجب رونق و افزایش گردشگر شد، مطالعه کرده است.  نو بودن مطالعه حاضر در این نکته است که محقق به منظور کشف روابط بین زیبایی شناختی طبیعی و توسعه گردشگری ساحلی، ضمن مطالعه مجموعه‌ای وسیعی از مطالعات پیشین به تدوین دوباره متغیرهای اثرگذار بر اساس هدف این مطالعه اقدام کرده است. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نقش یا اثر مولفه‌های زیبایی شناختی منظر طبیعی پیرامون سدها در توسعه گردشگری ساحلی است.
روش شناسی
پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی  و از حیث  روش، توصیفی - تحلیلی است. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات، از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی و برای بررسی و تعیین چهارچوب نظری-کاربردی  عوامل زیبایی شناختی منظر طبیعی پیرامون سد سفیدرود در راستای توسعه گردشگری، از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. همچنین گردآوری داده‌ها از طریق پرسش‌نامه‌ای با چهار متغیر مستقل (اقتصادی، اجتماعی_فرهنگی، کالبدی_عملکردی، محیطی) و یک متغیر وابسته (توسعه گردشگری ساحلی) با ۲۴ گویه استخراج شد. بدین منظور تعیین  روایی پرسش‌نامه و  شاخص‌ها و گویه‌های انتخاب شده، از نظرات ۶ نفر از اساتید و پژوهشگران شهرسازی و جغرافیای شهری استفاده و درنهایت پرسش‌نامه اصلاح و تایید شد. جامعة آماری پژوهش را اساتید و دانشجویان دکتری رشته‌های جغرافیا و  برنامه ریزی شهری و شهرسازی، کارشناسان و متخصصین حوزه گردشگری استان گیلان و شهر منجیل تشکیل داده‌ که دانش کافی از گردشگری و شهر منجیل داشته‌اند. همچنین حجم نمونه بر مبنای نرم افزار Sample Power، تعداد ۳۰ نفر به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. در ادامه به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها و پاسخ‌گویی به سوالات پژوهش از روش مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار اسمارت پی.ال.اس استفاده شده است.
یافته ها و بحث
در این پژوهش باتوجه به محاسبه GOF  براساس خروجی های نرم افزار اسمارت پی.ال.اس که مقدار ۶۴۱/۰ را نشان داد می توان گفت مدل از برازندگی قوی برخوردار است. بنابراین در ادامه تحلیل، محقق اجازه می‌یابد که به بررسی و آزمون سوال‌های تحقیق خود بپردازد. از این رو فرضیه تحقیق در سطح اطمینان 99 درصد و سطح معناداری صفر مورد تایید قرار گرفت. به‌گونه‌ای که میان عوامل کیفیت زیبایی شناختی محیطی به عنوان متغیر مستقل و توسعه و جذب گردشگر به‌عنوان متغیر وابسته رابطه معنی‌دار وجود دارد. همچنین ضریب مسیر به‌دست آمده آن برابر با 881/0 و  گویای ضریب اثر بسیار قوی میان آن‌ها بوده است. پس می‌توان با اطمینان اذعان داشت که متغیر کیفیت زیبایی شناختی در همه ابعاد بررسی شده می‌تواند در ارتقاء گردشگری، اثرگذاری با شدت و جهت مثبت داشته باشد.
نتیجه گیری
جمع بندی نهایی پژوهش حاضر به این موضوع اشاره دارد که موفقیت در دستیابی به اهداف همه جانبه، به تعامل مستمر بین عوامل کلیدی و برنامه‌ریزی دقیق برای توسعه و بهبود گردشگری ساحلی در شهر منجیل وابسته است. بنابراین با توجه  به نتایج پژوهش، می‌توان اینگونه بیان نمود که موانع توسعة گردشگری در ساحل سد سفیدرود منجیل، وابسته به عناصری مانند عناصر کالبدی - عملکردی،  محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی - فرهنگی می‌باشد و تا زمانی که این معضلات مرتفع نشود، گردشگری در مناطق مذکور رشد قابل توجه‌ای نخواهد داشت.