• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

توسعه پایدار محیط جغرافیایی

  1. صفحه اصلی
  2. تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان

    نویسندگان

    • مهرنوش حسن زاده
    • محمد باقر حیدرپناه

    گروه شهرسازی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران

,

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

10.48308/sdge.2023.232648.1141
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

پیشینه و هدف
رویکرد تاب­آوری،  طی دو دهه اخیر در علوم مختلف از جمله در مطالعات شهری و منطقه ای جایگاه مهمی پیدا کرده است. این موضوع در آمایش متوازن، منعطف و خردمندانه زیرساخت‌های اساسی  به خصوص در مناطقی که در معرض تغییرات اقلیمی و آسیب­های ناشی آن هستند، اهمیت فراوان دارد. ادبیات پژوهش نشان می­دهد برای سنجش تاب­آوری سیستم­های حیاتی و زیرساختی مدل­ها و چهارچوب­های تحلیلی متعددی ارائه شده است. یکی از مهم­ترین مدل­های ارزیابی کیفیت و ظرفیت تاب­آوری در سیستم‌های زیرساختی مدل چرخه سازگاری تاب­آوری است. با توجه به اهمیت تاب­آوری زیرساخت­های حیاتی در استان خوزستان، این پژوهش با استفاده از این مدل به تبیین ظرفیت تاب‌آوری زیرساخت‌های حیاتی در این استان پرداخته است.
روش‌ شناسی
برای گرداوری داده­ها توصیفی از مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای و برای بخش داده‌های تحلیلی از روش پیمایشی به صورت روش دلفی هدفمند استفاده شده است. در این راستا از نظرات 30 کارشناس و متخصص در دو مرحله، در زمینه موضوع تاب­آوری زیرساخت­های حیاتی و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای استفاده شد. مرحله اول به تبیین و تشریح موضوع، مراحل مدل، شاخص­های مربوط به هر کدام از آنها و تایید از سوی کارشناسان و مرحله دوم به وزن‌دهی و کیفیت سنجی وضعیت زیرساخت‌های حیاتی استان در 5 زیرساخت برق، گاز، آب، مخابرات و حمل‌ونقل بر اساس مدل چرخه سازگاری تاب­آوری و شاخص­های تشکیل دهنده مراحل مدل پرداخته است. برای تجزیه و تحلیل نظرات کارشناسان و خروجی ها، از مدل شباهت به گزینه ایده‌آل فازی بهره برده شده است.
یافته‌ها و بحث
تحلیل نتایج مربوط به شاخص­های مرحله فروپاشی به عنوان اولین مرحله در مدل چرخه سازگاری تاب­آوری برای زیرساخت­های حیاتی استان به هنگام رخداد مخاطرات نشان می­دهد که زیرساخت حیاتی برق در تمامی شاخص­ها دارای کمترین وزن و متعاقباً ضعیف­ترین کیفیت از منظر تاب­آوری بوده و از منظر شاخص‌های یاد شده دارای اولویت بهبود بخشی است. تحلیل ظرفیت تاب­آوری زیرساخت­های حیاتی استان در مرحله سازماندهی مجدد به عنوان مرحله دوم مدل چرخه سازگاری تاب­آوری نشان می­دهد که زیرساخت برق در تمامی شاخص­های این مرحله نیز دارای ضعیف­ترین و پایین­ترین رتبه بوده و نشان دهنده تاب­آوری پایین این زیرساخت در استان خوزستان است. مرحله بهره‌وری سومین مرحله در مدل چرخه سازگاری تاب‌آوری برای اندازه­گیری ظرفیت تاب­آوری زیرساخت‌های حیاتی در استان است که نتایح این مرحله بیانگر آن است که زیرساخت حیاتی برق به مانند مراحل پیشین دارای کمترین رتبه کسب شده و ضعیف‌ترین کیفیت از لحاظ تاب­آوری است. مرحله تعادل آخرین مرحله و کامل ‌ترین مرحله در مدل چرخه سازگاری تاب­آوری است که وضعیت شاخص­های آن برای زیرساخت­های حیاتی استان خوزستان نشان می‌دهد که تاسیسات برق باز دارای کمترین وزن­ها و ضعیف­ترین کیفیت از منظر تاب­آوری در مرحله تعادل است.
نتیجه‌گیری
 نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که بین زیرساخت­های حیاتی استان، زیرساخت برق دارای وضعیت نامناسبی از منظر تاب­آوری در هر چهار مرحله مدل بود. بعد از این زیرساخت، زیرساخت آب دارای وضعیت نامناسب­تری بود و کمترین وزن­ها را به خود اختصاص داد. همچنین زیرساخت­های گاز، مخابرات و حمل ونقل، به ترتیب رتبه­های سوم تا پنجم تاب­آوری را در قالب مدل چرخه سازگاری تاب­آوری در استان به دست آوردند. تحلیل نهایی کیفیت زیرساخت‌های حیاتی استان از منظر مراحل مدل چرخه سازگاری تاب­آوری نشان داد که مرحله سازماندهی مجدد دارای ضعیف‌ترین کیفیت و متعاقباً اولویت بیشتری برای برنامه‌ریزی در راستای ارتقای کیفیت تاب­آوری زیرساختی در استان خوزستان دارد.  نتایج این پژوهش می­تواند راهگشای سیاست‌های مبتنی بر آمایش تاب­آورانه زیرساخت­های حیاتی استان در برابر مخاطرات طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی باشد.

کلیدواژه‌ها

  • زیرساخت
  • تغییرات آب و هوایی
  • چرخه سازگاری
  • تاب‌آوری
  • خوزستان

موضوعات

  • برنامه ریزی منطقه ای و آمایش سزمین
  • XML
  • اصل مقاله 1.24 M
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
آنتیزه، ج.، 1397 . حفاظت از زیرساختهای حیاتی: تهدیدات، حملات و اقدامات متقابل، ترجمه غلامرضا جلالیفراهانی، جعفر
معتمد، مهدی هادیان، مهدی طالبی، انتشارات دانشگاه هوایی شهید ستاری، چاپ اول، تهران، 248 ص.
ابدالی، ی.، حاتمینژاد، ح.، زنگنه شهرکی، س.، پوراحمد، ا. و سلمانی، م.، 1400 . تحلیل شاخصهای تابآوری شهری در برابر
مخاطره سیل با رویکرد آینده - پژوهی )مورد مطالعه: شهر خرمآباد(، آینده پژوهی ایران: 7 ( 1 ،) 1-26 .
https://jfs.journals.ikiu.ac.ir/?_action=xml&article=2719
اقدسی، آ.، عباسپور، م. و احمدی، آ.، 1400 . ارزیابی تابآوری شبکههای حمل و نقل ریلی شهری با استفاده از روش Hazid )مورد
مطالعه: مترو امام خمینی )ره( شهر تهران(، اقتصاد و مدیریت شهری: 9 ( 4 ) 1 - 15 . http://iueam.ir/article-1-1776-fa.hml
کروئین، ک. و ماریون، ن.، 1401 . حفاظت، مدیریت ریسک و تابآوری زیرساختهای حیاتی، ترجمه بهروز عرب، فرزاد بهتاش،
وحید برادران، راضیه رمضانی، شروین اسدزاده، نرگس نوروزی، انتشارات سبک نو، چاپ اول، تهران، 436 ص.
تقی پور، ر.، لشکریان، ح. و یزدانی چهاربرج، ر.، 1398 . الگوی راهبردی حفاظت سایبری از زیرساخت های اطلاعاتی حیاتی جمهوری
اسلامی ایران، امنیت ملی، 9 ( 34 ،) 7-48 . https://ns.sndu.ac.ir/?_action=xml&article=862
زیویار، پ. و فرجی ملایی، ا.، 1391 . برنامهریزی منطقهای و تعادل شبکه شهری در ایران، جغرافیا )برنامهریزی منطقهای(، 2 ( 2 ،)
177-193 . SID. https://sid.ir/paper/224091/fa
شیرگیر، ا.، خیرالدین، ر. و بهزادفر، م.، 1398 . تبیین الگوی مداخله در زیرساختهای سبز شهری با هدف ایجاد تابآوری اکولوژیک
شهری با تأکید بر تغییرات اقلیمی )نمونه موردی: محله یوسفآباد شهر تهران(، محیطشناسی: 45 ( 3 ،) 545-565 .
https://jes.ut.ac.ir/?_action=xml&article=75006
صنیعی، ا.، 1390 . آمایش سرزمین راهی به سوی تعادل نظام شهری و توسعهیافتگی، مجله اقتصادی )دوماهنامه بررسی مسائل و
سیاستهای اقتصادی(: 11 ( 9 و 10 ،) 169 - 180 . https://ejip.ir/article-1-173-fa.html
عطایی، م.، 1389 . تصمیمگیری چند معیاره فازی، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول، شاهرود: 280 ص.
علیزاده، ه.، 1400 . تحلیل و شناخت ظرفیت تابآوری زیرساختهای حیاتی شهری براساس مدل چرخه سازگاری تابآوری ( RAC )
در کلانشهر اهواز، پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری: 9 ( 4 ،) 1103-1123 .
https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_84732.html
علیزاده، ه. و دامن باغ، ص.، 1401 . تحلیل ظرفیت تابآوری در سیستم حمل و نقل شهری براساس مدل چرخه سازگاری تابآوری
( RAC ) مطالعهای در کلان شهر اهواز، چهارمین کنفرانس بینالمللی و پنجمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی
شهری، تبریز. https://civilica.com/doc/1427606
کلهر، ر.، میرزا ابراهیم تهرانی، م. و ابطحی، ا.، 1400 . ارزیابی و مدیریت ریسک با رویکرد حفاظت از زیرساختهای حیاتی، چاپ
اول، انتشارات دانشگاه جامع امام حسین)ع(، تهران: 255 ص.
گودرزی، م. و حاجیانی، ا.، 1402 . آیندهپژوهی اجرای اهداف سند ملی آمایش سرزمین، مجله علمی آمایش سرزمین: 15 ( 1 ،) 1-17 . https://jtcp.ut.ac.ir/?_action=xml&article=90465
محمدی ده چشمه، م.، علیزاده، ه. و عباسی گوجانی، د.، 1398 . تحلیل فضایی شاخصهای تبیین کنندهی تابآوری در زیرساخت
شریانی حمل و نقل )مطالعه موردی: کلان شهر اهواز(، پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری: 7 ( 2 ،) 375-391 .
https://jurbangeo.ut.ac.ir/?_action=xml&article=73010
Alcaraz, C. and Zeadally, S., 2015. Critical infrastructure protection: Requirements and challenges for the 21st century, International journal of critical infrastructure protection: 8, 53-66.
https://doi.org/10.1016/j.ijcip.2014.12.002 Alizadeh, H. and Sharifi, A., 2020. Assessing resilience of urban critical infrastructure networks: A case study of Ahvaz, Iran. Sustainability: 12(9), 3691. https://doi.org/10.3390/su12093691 Bialas, A., 2016. Risk management in critical infrastructure—Foundation for its sustainable work. Sustainability: 8(3), 240. https://doi.org/10.3390/su8030240 Cantelmi, R., Di Gravio, G. and Patriarca, R., 2021. Reviewing qualitative research approaches in the context of critical infrastructure resilience, Environment Systems and Decisions: 41(3), 341-376.
https://link.springer.com/article/10.1007/s10669-020-09795-8 Collier, P. and Venables, A.J., 2016. Urban infrastructure for development, Oxford Review of Economic Policy: 32(3), 391-409. https://www.jstor.org/stable/26363345 Cremades, R., Surminski, S., Manez Costa, M., Hudson, P., Shrivastava, P. and Gascoigne, J., 2018. Using the adaptive cycle in climate-risk insurance to design resilient futures, Nature Climate Change: 8(1), 4-7. https://doi.org/10.1038/s41558-017-0044-2 Fath, B.D., Dean, C.A. and Katzmair, H., 2015. Navigating the adaptive cycle: an approach to managing the resilience of social systems, Ecology and Society: 20(2). https://www.jstor.org/stable/26270208 Liu, W. and Song, Z., 2020. Review of studies on the resilience of urban critical infrastructure networks, Reliability Engineering and System Safety: 193, 106617.
https://doi.org/10.1016/j.ress.2019.106617 Murdock, H.J., De Bruijn, K.M. and Gersonius, B., 2018. Assessment of critical infrastructure resilience to flooding using a response curve approach, Sustainability: 10(10), 3470. https://www.mdpi.com/2071-1050/10/10/3470 Osei-Kyei, R., Tam, V., Ma, M. and Mashiri, F., 2021. Critical review of the threats affecting the building of critical infrastructure resilience, International Journal of Disaster Risk Reduction: 60, 102316.
https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102316 Pursiainen, C., 2018. Critical infrastructure resilience: A Nordic model in the making? International journal of disaster risk reduction: 27, 632-641. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.08.006 Ribeiro, P.J.G. and Goncalves, L.A.P.J., 2019. Urban resilience: A conceptual framework, Sustainable Cities and Society: 50, 101625. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101625 Salvia, R. and Quaranta, G., 2015. Adaptive cycle as a tool to select resilient patterns of rural development, Sustainability: 7(8), 11114-11138. https://doi.org/10.3390/su70811114 Sharifi, A. and Yamagata, Y., 2016. Principles and criteria for assessing urban energy resilience: A literature review, Renewable and Sustainable Energy Reviews: 60, 1654-1677.
https://doi.org/10.1016/j.rser.2016.03.028 Wells, E.M., Boden, M., Tseytlin, I. and Linkov, I., 2022. Modeling critical infrastructure resilience under compounding threats: A systematic literature review, Progress in Disaster Science: 100244.
https://doi.org/10.1016/j.pdisas.2022.100244 Vargas-Hernandez, J.G. and Zdunek-Wielgołaska, J., 2021. Urban green infrastructure as a tool for controlling the resilience of urban sprawl, Environ Dev Sustain: 23, 1335-1354. https://doi.org/10.1007/s10668-020-00623-2 Zeng, X., Yu, Y., Yang, S., Lv, Y. and Sarker, M.N.I., 2022. MNI. Urban Resilience for Urban Sustainability: Concepts, Dimensions, and Perspectives, Sustainability: 14(5), 2481.
https://doi.org/10.3390/su14052481
    • تعداد مشاهده مقاله: 371
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 290
توسعه پایدار محیط جغرافیایی
دوره 5، شماره 9
پاییز و زمستان
بهمن 1402
صفحه 90-106
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 1.24 M
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 371
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 290

APA

حسن زاده, مهرنوش و حیدرپناه, محمد باقر . (1402). تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان. توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5(9), 90-106. doi: 10.48308/sdge.2023.232648.1141

MLA

حسن زاده, مهرنوش , و حیدرپناه, محمد باقر . "تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان", توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5, 9, 1402, 90-106. doi: 10.48308/sdge.2023.232648.1141

HARVARD

حسن زاده, مهرنوش, حیدرپناه, محمد باقر. (1402). 'تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان', توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5(9), pp. 90-106. doi: 10.48308/sdge.2023.232648.1141

CHICAGO

مهرنوش حسن زاده و محمد باقر حیدرپناه, "تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان," توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5 9 (1402): 90-106, doi: 10.48308/sdge.2023.232648.1141

VANCOUVER

حسن زاده, مهرنوش, حیدرپناه, محمد باقر. تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان. توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 1402; 5(9): 90-106. doi: 10.48308/sdge.2023.232648.1141

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • رتبه علمی نشریه توسعه پایدار محیط جغرافیایی 1401-12-02
 

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب