• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

توسعه پایدار محیط جغرافیایی

  1. صفحه اصلی
  2. تبیین رابطه پیچیدگی بصری منظر شهری و هویت کالبدی آن (مورد پژوهش: هسته تاریخی شهر کرمانشاه)

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

تبیین رابطه پیچیدگی بصری منظر شهری و هویت کالبدی آن (مورد پژوهش: هسته تاریخی شهر کرمانشاه)

    نویسندگان

    • روژین مرزی 1
    • محمود رضایی 2
    • طوفان حقانی 1

    1 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

    2 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

,

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

10.48308/sdge.2023.233111.1152
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

پیشینه و هدف
منظر شهرها تلفیقی از اجزا سنتی و مدرن هستند که در دوره­های زمانی مختلف و با سبک­های متفاوت شکل‌گرفته‌اند. برخی از این اجزا با گذشته بافت رابطه دارد و به‌سرعت در ذهن افراد خاطره و حس تعلق ایجاد می­کنند. برخی اجزا نیز شناخت بافت را مشکل می کنند و حواس را درگیر مکان نخواهد کرد. از طرف دیگر تئوری پیچیدگی به دنبال یافتن نظمی پنهان در عناصر هویت‌بخش است و بر مبنای آن نظم روابط فضایی تصادفی نیست و می‌تواند تابع یک جریان معین با یک فرمول ریاضی مشخص باشد. شکل، فرم و هندسه حاصل از عناصر و روابط بین آن‌ها نیز هر چند پیچیده ولی با نظمی نهفته، معانی را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند که هویت و حس تعلق به فضا یکی از مظاهر آن است. پژوهش حاضر با تشریح نظریات هویت کالبدی و منظر شهری، به پیوند آنها با نظریه پیچیدگی کالبدی پرداخته است هدف اصلی پژوهش این است که میزان پیچیدگی مناظر هویت­بخش کالبدی را که به طور طبیعی قدیمی­تر از مناظر نوساز هستند،  نسبت به سایر عناصر تفسیر کند؛ بنابراین به سنجش میزان پیچیدگی یک منظر شهری می­پردازد.
روش شناسی
پژوهش حاضر از روش توصیفی - تحلیلی و کمی - کیفی هم‌زمان استفاده شده و دارای دو قسمت کلی است: در قسمت اول، مبتنی بر مبانی نظری و پیشینه پژوهش، به بررسی منابع موجود در زمینه فراکتال و کاربرد آن در منظر شهری و بافت تاریخی پرداخته شده است. در قسمت دوم با بررسی میدانی مناظر شهری انتخاب و تصویربرداری در بافت تاریخی شهر کرمانشاه برای سنجش پیچیدگی کالبدی تصاویر استفاده شد. برای ارزیابی بعد فراکتال (پیچیدگی کالبدی) تصاویر منظر شهری هر عکس مطابق نظریه منوچهر مزینی در سه مقیاس پیکر (فاصله دور)، سیما (فاصله میانی) و چهره (فاصله نزدیک) تقسیم شده به صورتی که در مقیاس پیکر یک تصویر، در مقیاس سیما، دو تصویر و در مقیاس چهره 4 عکس ایجاد شد که با یکدیگر همپوشانی ندارند (A1 تا A7). فرایند سنجش بعد فراکتال با استفاده از 14 تصویر از هفت منظر تاریخی و عناصر الحاق شده به مناظر در دوره­های مختلف با نرم‌افزار «ایمیج جی» محاسبه شده است.
یافته­ها و بحث
محاسبه ابعاد فراکتال مناظر منتخب بافت تاریخی شهر کرمانشاه در فاصله دور نشان داد مناظر شهری قدیمی که دارای ابنیه و عناصر تاریخی هستند دارای پیچیدگی بالاتری نسبت به مناظر جدیدتر هستند. مشاهده بعد فراکتال در فاصله میانی نشان داد در مناظر شهری تاریخی که دارای هویت کالبدی بالاتر هستند، پیچیدگی کالبدی افزایش‌یافته یا با ثابت ماندن آن و یا کاهش جزئی همراه است. در فاصله نزدیک نیز این امر تکرار شده و نمود بارز افزایش پیچیدگی کالبدی با نزدیک‌شدن به مناظر شهری که دارای هویت کالبدی بیشتری دارند، خواهد بود. علاوه بر تغییرات بعد فراکتال باید توجه داشت که تصاویر در فاصله دور دارای تعدد عناصر و اجزای بیشتری نسبت به دو فاصله دیگر هستند؛ لذا انتظار می رود با کمترشدن جزئیات در کل تصویر بعد فراکتال به شدت کاهش پیدا کند؛ ولی این نتیجه فقط در مناظر شهری جدیدتر حاصل شد.
 
نتیجه­گیری
 نتایج به‌دست‌آمده از ابعاد فراکتال اندازه­گیری شده در مناظر دارای بافت تاریخی و غیرتاریخی شهر کرمانشاه نشان می­دهد مناظر شهری دارای هویت تاریخی بیشتر دارای پیچیدگی کالبدی بیشتری نیز نسبت به مناظر بدون هویت تاریخی هستند. همچنین پژوهش نشان می­دهد بین بعد فراکتال (میزان پیچیدگی کالبدی) و شناخت ذهنی و معنای مترتب بر آن منظر شهری رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین ارزیابی پیچیدگی مناظر شهری از سه مقیاس مختلف نشان­دهنده پایدارتر بودن پیچیدگی کالبدی در مناظر شهری تاریخی نسبت به مناظر جدیدتر است.  یعنی مناظر شهری در گذر زمان غنی­تر و از لحاظ کالبدی پیچیده­تر می­شوند، به شرطی که اجزاء جدیدتر منظر شهری به‌جای تخریب و جایگزینی به تداوم محتوای کالبدی - بصری آن بیفزایند. در مناظر باهویت شهری که پیچیدگی بیشتری دارد، تشابه عناصر جدید و قدیم بیش از تمایز، وحدت بیش از کثرت، و درجه تداوم بیش از تحول آن است. محاسبه این پیچیدگی­ها ابزار مناسبی برای رصد میزان آسیب مناظر تاریخی شهر و ارائه راهکارهایی برای تداوم هویت، پیوستگی و پیوند بین حال و آینده است.

کلیدواژه‌ها

  • پیچیدگی
  • هویت کالبدی
  • منظر شهری
  • بعد فراکتال
  • تشابه - تمایز
  • تداوم - تحول
  • وحدت – کثرت

موضوعات

  • شهرسازی
  • XML
  • اصل مقاله 1.93 M
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
الکساندر، ک.، 8992 . سرشت نظم رسالهای در باب هنر ساختن و سرشت جهان، جلد دوم، در ت. ا. و. عبدزاده )ویراستار(، فرایند
آفرینش حیاتبخش دوم: فرایندهای زنده، انتشارات پرهام نقش، تهران، 296 ص.
امینیحاجیباشی، م.، رضایی، م. و بندر آباد، ع.، 8991 . بررسی تطبیقی الگوی رایج ریختشناسی شهرهای ایران و اروپا در دوره
.106-159 ،)0( مقارن با اسلام )مطالعه موردی: شهرری در ایران و سیه نا در ایتالیا(، پژوهشهای جغرافیای انسانی: 58
https://www.sid.ir/paper/379957/fa
بنتلی، ا.ی.، الکک، آ.، مورین، پ.، مک گلین، س. و اسمیت، گ.، 8990 . محیطهای پاسخده: کتاب راهنمای طراحان، ترجمه
مصطفی بهزادفر، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، 081 ص.
پاکزاد، ج.، 8992 . تاریخ شهر و شهرنشینی در اروپا از آغاز تا انقلاب صنعتی، انتشارات آرمانشهر، چاپ دوم، تهران، 050 ص.
حقانی، ط.، 8915 . کنترل توسعه آینده شهر به وسیله اندازهگیری ابعاد فراکتالی، شهر نگار )برنامهریزی شهری و GIS (، تهران.
https://www.sid.ir/FileServer/JF/4025813931401
حقانی، ط. و نصرتی، م.، 8999 . تحلیل فراکتال ابزاری جدید برای آسیبشناسی کالبدی در بافتهای شهری، نمونه موردی: منطقه
8 تهران، اولین کنگره بینالمللی افقهای جدید در معماری و شهرسازی.
.820-820 ،)56( رضایی، م.، 8912 . درس آخر: راه )یادی از زندهیاد منوچهر مزینی(، ماهنامه شهرداریها
،)81( بهعنوان روش اصلی آفرینش فضا و فرم(، هویت شهر: 1 » قیاس « رضایی، م.، 8992 الف. بازنگری فرایند طراحی؛ )رمزگشایی
.16-08 https://www.sid.ir/paper/154646/fa
رضایی، م.، 8992 ب. ارزشهای جاوید و جهانگستر شهرسازی اسلامی )بازنمودی از نگرشهای فرا کالبدی و فرازمانی شهر
.896-859 ،)09( اسلامی(، پژوهشهای جغرافیای انسان: 9 https://www.sid.ir/paper/139109/fa
- رضایی، م.، 8992 پ. سنجههای پیاده پذیری )نقش پیاده پذیری در بهبود حس مکان(، هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 85
.20 https://www.sid.ir/paper/154390/fa
رضایی، م.، 8999 . آنالوطیقای طراحی: بازنگری انگارهها و پندارهها در فرایند طراحی فرم و فضای معاصر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد
تهران مرکزی، تهران، 906 ص.
صفاییپور، م. و سعیدی، ج.، 8995 . تحلیلی تاریخی بر عناصر و ساختار کالبدی فضایی شهرهای ایرانی - اسلامی. مطالعات اجتماعی:
.825-95 ،)9(5 http://jiss.isca.ac.ir/article_65554.html
کالن، گ.، 8900 . گزیده منظر شهری، ترجمه منوچهر طبیبیان، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 265 ص.
مهدینژاد، س. و شقاقی، ش.، 8999 . احیاء هویت بافت تاریخی شهر با تأکید بر ساماندهی نظام کالبدی و بصری مطالعه موردی:
.18-59 ،)08( میدان تاریخی ویجویه تبریز، شهر ایرانیاسلامی: 88 https://www.sid.ir/paper/410935/fa
گودرزی، ن. و حقانی، ط.، 8990 . بررسی میزان پراکندگی بافت شهری به کمک مدل هندسه فراکتال و تئوری پیچیدگی جهت
.)00( یافتن الگوهای توسعه شهری )نمونه موردی: منطقه 26 تهران(، مدلسازی در مهندسی
Batty, M., 2005. Cities and Complexity, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, 565 p.
Batty, M. and Longley, P., 1994. A Geometry of Form and Function, Academic Press, London, 394 p.
Boeing, G., 2018. Measuring the Complexity of Urban Form & Design, Urban Design International: 23, 181-292. https://doi.org/10.1057/s41289-018-0072-1
Bovill, C., 1996. Fractal Geometry in Architecture and Design, Birkhäuser, Boston, FL, USA, 207 p.
Cooper, J. and Oskrochi, R., 2008. Fractal Analysis of Street Vistas: A Potential Tool For Assessing Levels of Visual Variety in Everyday Street Scenes, Environment and Planning B: Planning and Design: 35(2), 349-363. https://doi.org/10.1068/b33081
Cooper, J., Su, M. and Oskrochi, R., 2013. The influence of fractal dimension and vegetation on the perceptions of streetscape quality in Taipei, Environment and Planning B: 40(1), 43-62, https://doi.org/10.1068/b38010
Di Leva, A., 2016. The Fractal Geometry of the Brain, Springer Series in Computational Neuroscience, New York, 607 p.
Elsheshtawy, Y., 1997. Urban Complexity, Journal of Architectural and Planning Research: 14(4), 301-316, https://doi.org/10.2307/43030433
Fishman, R., 2011. The Open and the Enclosed. In T. Banerjee and A. Loukaitou-Sideris (Eds.), Companion to Urban Design Routledge, London, England. https://doi.org/10.1080/01944363.2011.536101
Grompton, A., 2002. Fractals and Picturesque Composition, Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science: 29(3), https://journals.sagepub.com/home/EPB (Available at: 2023)
Gunawardena, G.M.W.L., Kubota, Y. and Fukahori, K., 2015. Visual Complexity Analysis Using Taxonomic Diagrams of Figures and Backgrounds in Japanese Residential Streetscapes. Urban Studies Research: 173862, 1-12, https://doi.org/10.1155/2015/173862
Haghani, T., 2009. Fractal Geometry, Complexity, and the Nature of Urban Morphological Evolution: Developing a fractal analysis tool to assess urban morphological change at neighbourhood level, Birmingham City University: Birmingham Institute of Art and Design.
Haghani, T., 2013. Morphological Complexity: a response, Journal of the International Seminar on Urban Form: 17, 64-67, https://doi.org/10.51347/jum.v17i1.4559
Jacobs, A. and Appleyard, D., 1987. Toward an Urban Design Manifesto, Journal of the American Planning Association: 53(1), 112-120, https://doi.org/10.1080/01944368708976642
Jiang, B., 2016. A Complex-Network Perspective on Alexander’s Wholeness. Physica A: 463, 475-484, https://doi.org/10.1016/j.physa.2016.07.038
Jiang, B. and Yin, J., 2014. Ht-Index for Quantifying the Fractal or Scaling Structure of Geographic Features, Annals of the Association of American Geographers: 104(3), 530-540, https://doi.org/10.1080/00045608.2013.83423
Ladyman, J. and Wiesner, K., 2020. What is a complex system?, Yale University Pres
Lorenz, W.E. and Kulcke, M., 2021. Multilayered Complexity Analysis in Architectural Design: Two Measurement Methods Evaluating Self-Similarity and Complexity and Matthias, Fractal Fract: 244(5), https://doi.org/10.3390/fractalfract5040244.
Mandelbrot, B.B., 1983. The Fractal Geometry of Nature, Macmillan, New York, 468 p.
Marshall, S., 2008. Cities: Design and Evolution, Spon, New York, 360 p.
Marshall, S., 2012. Planning, Design and the Complexity of Cities, In J. Portugali, H. Meyer, E. Stolk and E. Tan (Eds.), Complexity Theories of Cities Have Come of Age Springer-Verlag, Berlin, Germany, Heidelberg https://doi.org/10.1007/978-3-642-24544-2_11
Marzbani, M., Awad, J. and Rezaei, M., 2020. The Sense of Place: Components and Walkability. Old and New Developments in Dubai, The Journal of Public Space: 5(1), 21-36. https://doi.org/10.32891/jps.v5i1.1249
Marzi, R., Haghani, T. and Rezaei, M., 2021. Explaining the Concept of Physical Complexity in Urban Landscape and Identity, Journal of Urban Management and Energy Sustainability (JUMES): 3(2), 171-184, https://doi.org/10.22034/JUMES.2021.561686.1086
Motloch, J.L. and Woodfin, T., 1998. General systems theory, cultural change, and a human science foundation for planning and design. International Federation for Systems Research: 10(2), 3-25. https://doi.org/10.1002/sres.3850100201
Perry, S.G., Reeves, R.W and Sim, J.C., 2008. Landscape design and the language of nature, Landscape Review: 12(2), 3-18. https://doi.org/10.34900/lr.v12i2.257.
Povilaitien, S., Virbasiene, J. and Zaleckis, K., 2018. Evaluation of Formants of Cityscape Identity Using Fractal Analysis (Kaunas Case), Architecture and urban planning, https://doi.org/10.2478/aup-2018.
Reinhardt, H., Kroll, M., Karstens, S.L., Nanoscaled, S.S., A, H. N., and Tallarek, U., 2020. Fractal Superstructures via Laser Patterning—A Versatile Route to Metallic Hierarchical Porous Materials, Advanced Materials Interfaces: 8(4), 2000253. https://doi.org/10.1002/admi.202000253
Rezaei, M., 2021a. Efficient Tools and Sources in Design Process, 1. In M. Rezaei and M. Rezaei (Eds.), Reviewing Design Process Theories: Discourses in Architecture, Urban Design and Planning Theories. Springer, 2, Cham, Switzerland. https://doi.org/10.1007/978-3-030-61916-9_7
Rezaei, M., 2021b. Paradigms in Form and Space Creation, 1. In M. Rezaei and M. Rezaei (Eds.), Reviewing Design Process Theories. Springer, Cham, 2, Cham, Switzerland. https://doi.org/10.1007/978-3-030-61916-9_6
Rezaei, M., 2023. A Review of urban design projects and theories: types and criteria, Journal of Historical Archaeology and Anthropological Sciences: 8(1), 34-39, https://doi.org/10.15406/jhaas.2023.08.00271
Rezaei, M., Marzi, R. and Shojaee, E., 2022. Embedded heritage: the role of information and communication technology (ICT) in urban placemaking (case study: Tehran’s citadel), Journal of Historical Archaeology and Anthropological Sciences: 7(3), 152-158, https://doi.org/10.15406/jhaas.2022.07.00265
Sun, W., Xu, G., Gong, P. and Liang, S., 2006. Fractal analysis of remotely sensed images: a review of methods and applications. Inter J Remote Sens: 27(22), 4963-4990. https://doi.org/ 10.1080/01431160600676695
Theiler, J., 1990. Estimating fractal dimension, J Optical Soc Am A: 7(6), 1055-1073. https://doi.org/10.1364/JOSAA.7.001055
Turnbull, L., Hutt, M.T., Ioannides, A.A., Kininmonth, S., Poeppl, R., Tockner, K. and Parsons, A.J., 2018. Connectivity and complex systems: learning from a multidisciplinary perspective, Applied Network Science: 3(1), https://doi.org/10.1007/s41109-41018- 40067-41102.
    • تعداد مشاهده مقاله: 590
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 336
توسعه پایدار محیط جغرافیایی
دوره 5، شماره 9
پاییز و زمستان
بهمن 1402
صفحه 54-71
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 1.93 M
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 590
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 336

APA

مرزی, روژین , رضایی, محمود و حقانی, طوفان . (1402). تبیین رابطه پیچیدگی بصری منظر شهری و هویت کالبدی آن (مورد پژوهش: هسته تاریخی شهر کرمانشاه). توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5(9), 54-71. doi: 10.48308/sdge.2023.233111.1152

MLA

مرزی, روژین , , رضایی, محمود , و حقانی, طوفان . "تبیین رابطه پیچیدگی بصری منظر شهری و هویت کالبدی آن (مورد پژوهش: هسته تاریخی شهر کرمانشاه)", توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5, 9, 1402, 54-71. doi: 10.48308/sdge.2023.233111.1152

HARVARD

مرزی, روژین, رضایی, محمود, حقانی, طوفان. (1402). 'تبیین رابطه پیچیدگی بصری منظر شهری و هویت کالبدی آن (مورد پژوهش: هسته تاریخی شهر کرمانشاه)', توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5(9), pp. 54-71. doi: 10.48308/sdge.2023.233111.1152

CHICAGO

روژین مرزی , محمود رضایی و طوفان حقانی, "تبیین رابطه پیچیدگی بصری منظر شهری و هویت کالبدی آن (مورد پژوهش: هسته تاریخی شهر کرمانشاه)," توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 5 9 (1402): 54-71, doi: 10.48308/sdge.2023.233111.1152

VANCOUVER

مرزی, روژین, رضایی, محمود, حقانی, طوفان. تبیین رابطه پیچیدگی بصری منظر شهری و هویت کالبدی آن (مورد پژوهش: هسته تاریخی شهر کرمانشاه). توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 1402; 5(9): 54-71. doi: 10.48308/sdge.2023.233111.1152

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • رتبه علمی نشریه توسعه پایدار محیط جغرافیایی 1401-12-02
 

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب