نویسندگان
1
گروه مهندسی فناوری اطلاعات، دانشگاه سلمان فارسی، کازرون، ایران
2
گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
اکوتوریسم یکی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی در نقاط مختلف جهان به شمار میآید که با توجه به مناطق بکر و زیبای گردشگری روستایی میتواند به عنوان راهکاری اساسی در توسعه پایدار روستایی مطرح گردد. جزیره قشم بزرگترین جزیره خلیج فارس، با برخورداری از جاذبههای طبیعی شگفت انگیز و مکانهای گردشگری منحصر به فرد همجوار با سکونتهای روستایی، مجموعهای کم نظیر از گونه اکوتوریسم روستایی را ایجاد کرده است. از سوی دیگر فناوری اطلاعات و ارتباطات از عمدهترین معیارهای توسعه و پیشرفت اقتصادی و صنعتی و یکی از شاخصهای توسعه پایدار محسوب میشود که بر جنبههای مختلف زندگی افراد و اجتماعات بشری تأثیر گذاشته است. این فناوری میتواند سهمی مهم در متنوع سازی اقتصادی داشته باشد و با ایجاد درآمد و اشتغال موجب توسعه مناطق روستایی گردد. از این رو تعیین یک راهبرد توسعهای برای روستاها با رویکرد اکوتوریسم پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات ضروری میباشد. در این پژوهش در روشی توصیفی-تحلیلی به مطالعه تجربیات در زمینه توسعه اکوتوریسم روستایی قشم پرداخته و با استفاده از ماتریس SWOT، تجزیه و تحلیل برای تشخیص عوامل داخلی و خارجی انجام شده است. در این رویکرد با نگرش فناورانه، به منظور شناسایی نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصتها، از روش دلفی استفاده شده و ظرفیتها و محدودیتهای اکوتوریستی جزیره قشم تعیین گردیده است. سپس از مدل مکمل QSPM برای اولویت بندی راهبردها و تعیین مناسبترین راهبرد بهرهگیری شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد، توسعه اکوتوریسم روستایی جزیره قشم باید براساس "استراتژیهای تغییر جهت" با تمرکز بر فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد برنامهریزی و بازنگری قرار گیرد.
- -آیت، س.س. و اعظمیان، ا.، 1390. تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمندسازی زنان روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، سال 14، شماره 3، صص 151-164.
- -ابراهیم‌زاده، ع. و یاری، م.، 1390. مطالعه تطبیقی کارکردهای تأثیرگذار بر الگوهای رفتاری گردشگران در برنامهریزی بازاریابی گردشگری ایران و آمریکا با استفاده از مدل SWOT، فصلنامه فضای گردشگری، سال اول، شماره اول، صص 1-26.
- -اکبرپورسراسکانرود، م. و نوربخش، ف.، 1389. نقش اکوتوریسم در توسعه‌ی پایدارشهری و روستایی نمونه-ی موردی: "جزیره قشم"، مسکن و محیط روستا، شماره 132، صص 61-76.
- -اکبری، س. و بمانیان، م.ر.، 1387. اکوتوریسم روستایی و نقش آن در توسعه پایدار روستای کندوان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شماره 1، صص 131-150.
- -ازکیا، م.، 1384. مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی توسعه روستایی، انتشارات اطلاعات، تهران.342ص.
- -ازکیا، م. و غفاری، غ.ر.، 1384. جامعه شناسی توسعه، کیهان، تهران،416ص.
- -ازکیا، م. و غفاری، غ.ر.، 1388. توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، نشر نی، تهران،328ص.
- -اذانی، م.، صابر، ا. و حاتمی، م.، 1389. مهاجرت‌های روستا-شهری و نقش آن بر ناپایداری روستاها (با تأکید بر گردشگری روستایی) ، همایش منطقه‌ای توریسم و توسعه.
- -بدری، س.ع.، رحمانی، خ.، سجاسی قیدرای، م. و حسن‌پور، ا.، 1390. راهبردهای توسعه اکوتوریسم در شهرستان مریوان، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شماره دوم، صص 31-54.
- -برزگر، م.، 1391. فرصتها و تهدیدهای توسعه اکوتوریسم شهرستان نقده با استفاده از مدل SWOT، دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامهریزی منطقه‌ای، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی سنندج، خردادماه.
- -بشردوست، ا. شجاعی، م.ر. و منصوری، م.، 1390. برنامهریزی کمی راهبردی و ارائه راهکارهای بهبود جایگاه علامت تجاری با استفاده از ماتریس QSPM، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، شماره هفده، صص 81-92.
- -بهروان، ح.، 1390. جامعه شناسی روستایی، انتشارات جامعه شناسان، تهران،336ص.
- -پاپلی‌یزدی، م.ح. و ابراهیمی، م.ا.، 1381. نظریه‌های توسعه روستایی، انتشارات سمت، تهران،320ص.
- -پیرس، ج. و رابینسون، ری.، 1388. برنامهریزی و مدیریت استراتژیک، ترجمه سهراب خلیلی‌شورینی، یادواره کتاب، تهران،624ص.
- -جهانیان، م. و زندی، ا.، 1389. «بررسی پتانسیل های اکوتوریسم مناطق کویری و بیابانی اطراف استان یزد، با استفاده از الگوی تحلیل SWOT، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 74، صص 61-74.
- خرمایی، ف.، خالدی، ش.، دهقان، ع.ر.، طباطبایی، س.م. و غنیمت، ا.، 1390. لزوم استفاده از وب سایت-های گردشگری الکترونیکی در توسعه اکوتوریسم جزیره قشم (با تمرکز بر جنگل‌‌های حرا) ، همایش ملی قشم و چشم انداز آینده، اردیبهشت ماه، صص 63-71.
- -درام، ا. و مور، آ.، 1388. مقدمه‌ای بر برنامهریزی و مدیریت اکوتوریسم، ترجمه دکتر محسن رنجبر، انتشارات آییژ، چاپ اول،176ص.
- -دهقان، ع.ر.، امینی لاری، م.، قادری، ج. و خیر، م.، 1387. مدلی برای ارتباط تکنولوژی و اجماع جهت گسترش ICT در جوامع غیرشهری کشورهای در حال توسعه، سومین کنفرانس بین‌المللی تجارت الکترونیک با رویکرد به کشورهای در حال توسعه، آبان ماه، اصفهان.
- -دهقان، ع.ر. و قادری، ج.، 1388. نقش وب‌سایت‌های IMB جهت ایجاد جوامع الکترونیکی در روستاها، دومین کنفرانس شهر الکترونیکی، خرداد ماه، تهران.
- -رحمانی، م.، الهامی، س.، کاردار، ح.ا. و ملاآقاجانزاده، س.، 1388. راهبردهای فناوری نوین در توسعه پایدار روستایی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، تهران، شابک: 4-66-5247-600-978.
- -رکن‌الدین افتخاری، ع.ر. و مهدوی، د.، 1385. راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT: دهستان لواسان کوچک، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10، شماره دوم.
- -رکن‌الدین افتخاری، ع.ر.، مهدوی، د. و پورطاهری، م.، 1389. فرآیند بومی‌سازی شاخصهای توسعه پایدار گردشگری روستایی در ایران، پژوهش‌های روستایی، شماره 3، صص 1-41.
- -صادقی، ل.، ذوقی، ا. و بنی‌عامریان، ج.، 1391. ارزیابی توسعه اکوتوریسم در استان کردستان با مدل استراتژیک SWOT، دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامهریزی منطقه‌ای، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی سنندج، خردادماه.
- -فتاحی، ا.ا.، بیات، ن.، امیری، ع. و نعمتی، ر.، 1392. سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی) ، فصلنامه برنامهریزی منطقه‌ای، سال سوم، شماره 11، صص 65-78.
- -فتحی، س. و مطلق، م.، 1389. رویکرد نظری بر توسعه پایدار روستایی مبتنی بر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) ، فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره دوم، صص 47-66.
- -فعلی، س.، صدیقی، ح.، پزشکی راد، غ.ر. و میرزایی، آ.، 1389. «چالش‌های جوامع روستایی ایران برای دستیابی به توسعه‌ی پایدار»، فصلنامه روستا و توسعه، سال 13، شماره 4، صص 97-128.
- -کریم، م.ح. و هاشمی، ا.، 1388. نظرسنجی از روستاییان در مورد چالش‌های توسعه پایدار روستایی: مطالعه موردی دهستان ساروق، شهرستان اراک، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12، شماره دوم، صص 155-178.
- -گلشیری اصفهانی، ز. و سرایی، م.ح.، 1389. برنامه-ریزی راهبردی نظام زیست محیطی روستا با تجزیه و تحلیل SWOT (مطالعه موردی: بخش گندمان، شهرستان بروجن) ، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره اول، شماره 4، صص73-98.
- -محمدی ده‌چشمه، م. و زنگی آبادی، ع.، 1387. امکان‌سنجی توانمندی‌های اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT، مجله محیط شناسی، شماره 47، صص 1-10.
- -موحدی، م.م.، ابویی مهریزی، م.ح. و حسینی، ع.م.، 1391. استفاده از QSPM در تجزیه و تحلیل SWOT به عنوان ابزاری برای برنامهریزی استراتژیک (مطالعه موردی: گروه خودروسازی سایپا) ، (پژوهشگر) فصلنامه مدیریت، سال نهم، شماره 28، صص 1-10.
- -نوحه‌گر، ا.، حسین‌زاده، م.م. و پیراسته، ا.، 1388. ارزیابی قابلیت‌های طبیعت گردی جزیره قشم با بهره-گیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT، جغرافیا و توسعه، شماره 15.
- -هاشمی، ن.، 1389. نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، سال۱3، شماره ۳، صص 173-188.
-
-
- -Baishakhi Nag, 2011. “Mass Media and ICT in Development Communication: Comparison & Convergence”, Global Media Journal – Indian Edition/ISSN 2249-5835, v. 2(2).
- -Chapman, V.J., 1976. Mangrove vegetation, Gramer edition Vaduz.
- -Dehghan, A., Khormayee, F., Tabatabaei, M. and Ghanimat, E., 2010. “Formulation Of A Strategy For Export Development IRAN'S Handicraft Pursuits By E-LTO”, The 5th International Conference on E-Commerce in developing countries with Focus on Export, kish international convention center, Iran.
- -Hall, C.M. and Page, S.J., 1999. The Geography of Tourism and Recreation Environment, Place and Space, London: Rutledge.
- -Helen, E., Perkins, P. and Brown, R., 2012. “Environmental Values and the So-Called True Ecotourist”, Journal of Travel Research published online 20 July 2012, DOI: 10.1177/0047287512451133.
- Online: http://jtr.sagepub.com/content/early/2012/07/18/0047287512451133, Published by: SAGE, http://www.sagepublications.com
- -Koens, J. and Dieperink, C., 2009. “Ecotourism as a development strategy: Experience from Costa Rica”, Published, Available on: www.springerlink.com/index/j026w66x9136v5tw.pdf
- -Rashidi Nejad, F., Rashidi Nejad, H., Koohpayehc, M., Dehghani, M., Ghafari, M. and Mirzadi, M.R., 2014. “Strategic Management of Ecotourism Using AHP Method (Study Case: Qeshm Island)”, International SAMANM Journal of Finance and Accounting/ ISSN 2308-2356, v. 2(2), p. 158-166.
- -Suvdantsetseg, B., Fukui , H. and Tsolmon, R., 2012. “Ecotourism Planning with the Participation of Local People in Biger City, Mongolia”, South Asian Journal of Tourism and Heritage, SAJTH, v. 5(1).
- -Ştefănică, M. and Maria, V.G., 2010. “Ecotourism – model of sustainable tourist development”, Studies and Scientific Researches Economic Edition, v. 15, p. 480-486.
- -Team D’Essence, 2004. “Ecotourism: An Opportunity in India”, White Paper Series on Tourism Industry, www.dessenceconsulting.com.
- -Thomas, F., Barya, G. and Katongole, C., 2011. Opportunity Study Inclusive Tourism Programme Uganda Inclusive Tourism.
- -TorabiFarsani, N., Coelho, C. and Costa, C., 2011. Geotourism and geoparks as novel strategies for socio-economic development in rural areas, International Journal of Tourism Research, v. 13, p. 68–81, Issue 1. DOI: 10.1002/jtr.800. Available online: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jtr.800/full
- -United Nations, 2001. “UNEP manual for the international year of ecotourism”, p. 1-18.
- -Weaver, D., 2002. Ecotourism as a Tool for Development in Peripheral Regions, Presented for The 4th International Environmental Congress of Andorra: ‘Ecotourism in Mountain Areas’July 17.
- -Wilson, R.F., 2002. Doing a SWOT Analysis for Your Internet Marketing Plan, Routledge, London.
- -World Tourism Organization (WTO), 2002. “The world ecotourism summit: Final report”.
- Available on: https://pub.unwto.org/WebRoot/Store/Shops/Infoshop/Products/1269/1269-1.pdf and http://www.world-ourism.org/sustainable/IYE/quebec/anglais/Final-Report-QuebecSummit-web.pdf
)