تبیین جامعه‌شناختی رفتار زیست‌محیطی (مطالعه موردی: شهروندان تهرانی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزشی رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران

2 گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

موضوع حفظ محیط‌زیست یکی از مهم­ترین مسائلی است که دنیای امروز با آن روبرو است. این مسئله یکی از دغدغه‌های همیشگی ربع قرن گذشته در بیشتر کشورهای در حال توسعه به­ویژه در کلانشهرها بوده است. کلانشهر تهران نیز به دلیل تمرکز جمعیت، صنعت و خدمات دچار مشکلات عدیده زیست‌محیطی است که فشار جمعیتی و ناساگاری و عدم تطابق با ظرفیت‌های زیست‌محیطی موجبات تنزل کیفیت زیست‌محیطی این شهر را فراهم آورده است. در این میان نگرش، آگاهی و رفتار نادرست انسانی در قبال محیط‌زیست یکی از علت‌های اصلی خسارت‌های زیست‌محیطی است. هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین جامعه‌شناختی رفتار زیست‌محیطی شهروندان تهران است. روش انجام پژوهش از نوع پیمایشی بوده و نمونه آماری شامل 385 نفر از شهروندان ساکن در مناطق 22 گانه تهران است که با روش نمونه‌گیری خوشه‌‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شده‌اند. ابزار این پژوهش پرسشنامه بوده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد میزان آگاهی، نگرش و رفتار زیست‌محیطی شهروندان تهران در حد متوسط رو به بالا است. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد که رابطه مثبت و معناداری بین نگرش‌ و آگاهی زیست‌محیطی با رفتار آن وجود دارد. علاوه بر این نتایج مدل معادله ساختاری نشان می‌دهد در مجموع دو متغیر نگرش‌ و آگاهی زیست‌محیطی توانسته‌اند 6 درصد از واریانس رفتار زیست‌محیطی را تبیین کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological explanations of environmental behavior (Case Study: Tehran citizens)

نویسندگان [English]

  • Farhad Nosratinejad 1
  • Seyed Hossein Serajzadeh 2
  • Mansour Dayhol 2
1 Department of social wellbeing, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences,Tehran,Iran
2 Department of Sociology , Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University,Tehran,Iran
چکیده [English]

Rapid urbanization and lack of urban readiness for accepting emerging social conditions have led to the formation of low-quality of urban environments in many developing countries. This issue has directly affected the quality of life of citizens. The purpose of this paper is to investigate the variables affecting citizens' satisfaction about the quality of urban environment in Ardebil’s District 4. This research is an applied and developmental purposely and descriptive-analytical methodically. A sample of 382 people has been questioned. For data analysis, one-sample T-test and independent T-test, multiple regression analysis (Enter), Variance or F test, and Scheffe's test to examine the difference between several groups has been used. The results of this research show that residents' satisfaction from the quality of urban environment is at a low level. So that the level of satisfaction with the quality of the urban environment is lower than the theoretical. Independent T-test and Variance test showed that type of occupation, education level and settlement duration, affect the level of citizen satisfaction from urban environment quality. Other personal characteristics do not affect the quality of the urban environment (age and gender) in citizen satisfaction. The residential environment variables have a far greater proportion compared to other variables in predicting the dependent variable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban environmental quality
  • Citizen Satisfaction
  • Satisfaction
  • Region 4
  • Ardabil

مراجع

  1. -ادهمی، ع. و اکبرزاده، ا.، 1390. بررسی عوامل فرهنگی موثر بر حفظ محیط زیست شهر تهران (مطالعه موردی مناطق 5 و 18 تهران)، نشریه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، شماره 1، صص 37-62.
  2. -الیوت، آ. و برایان، ت.، 1390. برداشت‌هایی در نظریه اجتماعی معاصر، ترجمه فرهنگ ارشاد، انتشارات جامعه‌شناسان، چاپ اول، تهران، 720 ص.
  3. -اسلوتوگ، ر.، ونکلی، ف. و اسخوتن، م.و.، 1388. تلفیق برآورد پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی، راهنمای بین‌المللی برآورد پیامد‌های اجتماعی، ویراستاران: هنک بیکر و فرنک ونکلی، ترجمه هادی جلیلی، انتشارات جامعه شناسان، چاپ اول، تهران، 416 ص.
  4. -امامقلی، ل.، 1390. بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست‌محیطی (مطالعه موردی استان کردستان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، بابلسر: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران.
  5. -انصاری، ش. و سرمدی، س.م.، 1386. سیمای محیط‌زیست شهرستان تهران، انتشارات اداره حفاظت از محیط‌زیست شهرستان تهران، چاپ اول، تهران، 68 ص.
  6. -بری، ج.، 1380. محیط‌زیست و نظریه اجتماعی، ترجمه حسن پویان و نیره توکلی، انتشارات سازمان حفاظت از محیط‌زیست، چاپ اول، تهران، 316 ص.
  7. -بلیکی، ن.، 1384. طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، نشر نی، چاپ سوم، تهران، 424 ص.
  8. -توسلی، ع.، 1376. بررسی راهبردهای آموزش و اطلاع رسانی صرفه جویی در مصرف انرژی، تهران، معاونت انرژی، وزارت نیرو.
  9. -تومه، ژ.، 1380. توسعه فرهنگی و محیط‌زیست، ترجمه: محمود شارع پور، انتشارات باز، چاپ اول، تهران، 186 ص.
  10. -جی ورن، ک.، 1383. فلسفه اکوفمینیسم، ترجمه مجید لباف خانیکی، مجله بازتاب اندیشه، شماره 54، تهران، صص 70-68.
  11. -دواس، د.ا.د.، 1386. پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، نشر نی، چاپ هشتم، تهران، 368 ص.
  12. -رحمانی، ب. و مجیدی، ب.، 1388. عوامل مؤثر بر مشارکت زنان در حفظ محیط‌زیست شهری با تأکید برنگرش اکوفمینیستی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 7، تهران، صص 15-38.
  13. -شجاعی، م.، 1378. اکوفمینیسم، هشتمین همایش سیمای زن در جامعه، تهران، دانشگاه الزهرا.
  14. -عقیلی، م.، خوشفر، غ.ر. و صالحی، ص.، 1388. سرمایه اجتماعی و رفتارهای زیست‌محیطی مسئولانه در شمال ایران، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، شماره شانزدهم، تهران، صص 236-250.
  15. -کریم‌زاده، س.، 1389. بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست‌محیطی مصرف انرژی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، تهران: دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور مرکز.
  16. -گیدنز، آ.، 1386. جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، نشر نی، چاپ اول، تهران، 1096 ص.
  17. -لهسایی زاده، ع. و محمدی‌نیا، ط.، 1387. بررسی نقش زنان در حفظ محیط زیست (مطالعه موردی شهر لپویی فارس)، فصلنامه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد آشتیان، شماره 12، صص 29-55.
  18. -جی لومکس، ر. و ای شوماخر، ر.، 1388. مقدمه‌ای بر مدل‌سازی ساختاری، ترجمه وحید قاسمی، انتشارات جامعه شناسان، چاپ اول، تهران، 546 ص.
  19.  
  20.  
  21. -Bedrous, A.V., 2007. Environmental Concern and Pro-environmental Behaviours: The Relationship Attitudes, Behaviours, and Knowledge, Department of Sociology, University of Nebraska-Lincoln.
  22. -Chen, T.B. and Chai, L.T., 2010. Attitude towards the environment and green products: consumers’ perspective, Management science and engineering, v. 4(2), p. 27-39.
  23. -Dunlap, R.E. and Catton, W.R., 1979. Environmental sociology, Annual Review of Sociology, p. 243-273.
  24. -Hannigan, J., 2014. Environmental sociology, Routledge.
  25. -Irwin, A., 2001. Sociology and the environment: A critical introduction to society, Nature and Knowledge, Cambridge: Polity.
  26. -Kaiser, F.G., Ranney, M., Hartig, T. and Bowler, P.A., 1999. Ecological behavior, environmental attitude, and feelings of responsibility for the environment, European psychologist, v. 4(2), p 59-74.
  27. -Kalantari, K., Fami, H.S., Asadi, A. and Mohammadi, H.M., 2007. “Investigating factors affecting environmental behavior of urban residents: a case study in Tehran City-Iran”, American journal of environmental sciences, v. 3(2), p. 67-74.
  28. -Longenecker, M., 1997. Women, ecology, and the environment: An introduction”, NWSA journal, v. 9, p. 1-17.
  29. -McMillan, M., Hoban, T.J., Clifford, W.B. and Brant, M.R., 1997. Social and demographic influences on environmental attitudes, Southern Rural Sociology, v. 13(1), p. 89-107.
  30. -Salehi, S., 2009. environmental Attitudes and Behavior in Iran: A Study in the Northern Provinces Using The New Environmental Paradigm, PhD thesis, Leeds.
  31. -Salehi, S., 2010. People and the Environment: A Study of Environmental Attitudes and Behaviour in Iran. LAP Lambert Academic Publishing.
  32. -Schnaiberg, A. and Gould, K.A., 1994. Treadmill predispositions and social responses: Population, consumption, and technological change, Environment and Society: the enduring Conflict.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار