,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
چکیده
ارزیابی تغییرات پوشش اراضی برای دستیابی به اطلاعات صحیح و بهنگام از سکونت‌گاه‌های بشری و پدیدههای مختلف زمینی، اساس برنامه‌ریزی‌های گوناگون است. فنّاوری سنجش از دور ابزاری مناسب در بررسی تغییرات پدیدههای زمینی شناخته شده است. هدف از این مطالعه، بررسی روند تغییرات پوشش اراضی در شهرستان دامغان میباشد. بدین منظور از تصاویر ماهواره لندست TM مربوط به سالهای 1986 و 2011 میلادی و نقشه رقومی پوشش اراضی استفاده شده است. با استفاده از نقشه پوشش اراضی در منطقه مورد مطالعه 6 نوع پوشش سطحی کلی (جنگل، مرتع، زراعی، زمین بایر، نمکزار و زمین شهر) مشخص گردید. پس از انجام تصحیحات هندسی و رادیومتری بر تصاویر، با استفاده از روش Tessledcap و طبقه‌بندی نظارت شده به روش بیشینه احتمال و انجام پردازش پس از طبقه‌بندی، تغییرات واحدهای پوشش اراضی برای دورهی 25 ساله مورد مقایسه قرار گرفتند. دقت کلی و ضریب کاپا (9/0) به دست آمده برای هر دو تصویر جهت ارزیابی دقت قابل‌قبول بود. نتایج به دست آمده نشان میدهد که وسعت اراضی زمین شهری، زراعی و بایر افزایش و وسعت اراضی جنگلی، مراتع و نمکزارها در مقایسه دو تصویر کاهش یافته است. در بین این سطوح بیشترین افزایش مربوط به محدوده زمین شهری در حدود 59/9 درصد و بیشترین کاهش مربوط به پوشش جنگلی در حدود 48/16 درصد است. با توجه به یافتههای تحقیق بخش وسیعی از تغییرات در فاصله 25 سال مربوط به کاهش اراضی جنگلی و تبدیل آن به مراتع و افزایش سطح زمین شهری از تبدیل اراضی مرتعی به زمین شهری بوده است.
- -احمد‌پور، ا.، شکری، م.، سلیمانی، ک. و قربانی، ج.، 1389. بررسی جوامع گیاهی با استفاده از روش‌های سنجش از دور (مطالعه موردی منطقه حفاظت‌شده گلول و سرانی) ، مجله علمی پژوهشی مرتع، سال 4، شماره 3، ص 359-348.
- -آرخی، ص.، نیازی، ی. و ارزانی، ح.، 1390. مقایسه تکنیک‌های مختلف پایش تغییر کاربری اراضی / پوشش گیاهی با استفاده از GIS & RS، علوم محیطی، سال هشتم، شماره 3، صص 81-96.
- -اولادی قادیکلایی، ج.، 1387. سنجش از دور و تفسیر تصاویر ماهواره‌ای، چاپ اول، دانشگاه مازندران (بابلسر)،835ص.
- -زبردست، ل.، جعفری، ح.ر.، باده‌یان، ض. و عاشق معلا، م.، 1389. ارزیابی روند تغییرات پوشش اراضی منطقه حفاظت شده ارسباران در فاصله زمانی 2002، 2006 و 2008 میلادی با استفاده از تصاویر ماهواره-ای، پژوهش‌های محیط‌زیست، سال 1، شماره 1، صص 23-33.
- -زبیری، م. و مجد، ع.ر.، 1385. آشنایی با فنون سنجش از دور و کاربرد در منابع طبیعی (اطلاعات ماهواره‌ای، عکس‌های هوایی، فضایی)، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم،318ص.
- -سازمان هواشناسی کشور.، 1380. اقلیم و گردشگری در استان سمنان.
- -سوسنی، ج.، زبیری، م. و فقهی، ج.، 1388. کاربرد عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای در نماسازی تغییرات پوشش جنگل در زاگرس (مطالعه موردی: جنگل‌های منطقه کاکارضای استان لرستان) ، فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 17، شماره 2، صص 237-249.
- -علوی پناه، س.ک.، 1382. کاربرد سنجش از دور در علوم زمین (علوم خاک)، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران،496ص.
- -علوی پناه، س.ک.، 1388. اصول سنجش از دور نوین و تفسیر تصاویر ماهواره‌ای و عکس‌های هوایی، انتشارات دانشگاه تهران،798ص.
- -علیها، م. و شکویی، م.، 1382. طرح شناخت مناطق اکولوژیک (تیپ‌های مرتعی منطقه سمنان)، چاپ اول، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع،178ص.
- -قربانی، م.، نظری سامانی، ع.ا.، کوهبانی، ح.ر.، اکبری، ف. و جلیلی پروانه، ز.، 1389. ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی حوزه آبخیز طالقان در دوره 1366 تا 1380، چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام.
- -محمداسمائیل، ز.، 1389. پایش تغییرات کاربری اراضی کرج با استفاده از تکنیک سنجش از دور، مجله پژوهش‌های خاک (علوم خاک و آب)، جلد 24، شماره 1، صص 81-88.
-
- -De Jong, S.M. and van der Meer, F., 2004. Remote Sensing Image Analysis: Including the Spatial Domain: Including the Spatial Domain (v.5), Springer Science & Business Media.
- -Koomen, E. and Stillwell, J., 2007. Modelling land-use change, Theories and methods, Modelling land-use change: progress and applications, Springer Verlag, p. 1-24.
- -Lopez, E., Bocco, G., Mendoza, M., Velazquez, A. and Aguirre-Rivera, J.R., 2006. Peasant emigration and land-use change at the watershed level: A GIS-based approach in Central Mexico, Agricultural systems, v. 90(1), p. 62-78.
- -Mas, J.F., Velazquez, A., Diaz-Gallegos, J.R., Mayorga-Saucedo, R., Alcantara, C., Bocco, G. and Perez-Vega, A., 2004. Assessing land use/cover changes: a nationwide multidate spatial database for Mexico, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, v. 5(4), p. 249-261.
- -Mather, P. and Koch, M., 2011. Computer processing of remotely-sensed images: an introduction, John Wiley & Sons.
- -Mather, P. and Tso, B., 2009. Classification methods for remotely sensed data, CRC press.
- -Michener, W.K. and Houhoulis, P.F., 1997. Detection of vegetation changes associated with extensive flooding in a forested ecosystem, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, v. 63(12), p. 1363-1374.
- -Ridd, M.K. and Liu, J., 1998. A comparison of four algorithms for change detection in an urban environment, Remote sensing of environment, v. 63(2), p. 95-100.
)