نویسندگان
1
گروه جغرافیا انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2
گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
در نیم‌قرن اخیر، تمرکززدایی از دولت به‌عنوان یکی از کلیدیترین ابزارهای توسعه و به‌موازات آن یک فرایند دموکراتیک شناخته میشود. مخالفان تمرکززدایی در مقابل معتقدند تمرکززدایی با از بین بردن وحدت داخلی، افزایش درگیری‌های داخلی و دشوار ساختن اجرای قانون موجب تضعیف دولت و تجزیه کشور میشود و ایده «دولت قوی به‌مثابه دولت متمرکز» را مطرح می‌کنند. اما، تمرکززدایی از حکومت مرکزی به حکومت محلی زمینه‌های تخصیص اختیارات و قدرت به جوامع محلی را فراهم میکند که این کار نه تنها موجب تضعیف دولت نخواهد شد، بلکه مصداق بارزی از اثبات مشروعیت و دموکراسی در عمل است. البته تمرکززدایی نیازمند پیش شرط های قانونی و در عین حال اجرایی است که آثار آن در توانمندسازی دولت در ارائه خدمات عمومی، مشارکت و آموزش اجتماعی، و توسعه اقتصاد محلی نمایان است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که تمرکززدایی اگر به‌درستی طراحی شود، می‌تواند دموکراسی را بدون تضعیف قدرت دولت افزایش دهد و در عین‌حال سطحی از قدرت و اختیار را نیز به جوامع محلی واگذار کند. تمرکززدایی خوش‌ساخت سطوح بالاتری از مشارکت و مشروعیت را گسترش میدهد که این امر موجب کاهش هزینه‌های برقراری و حفظ نظم، افزایشِ الزام به اجرای قانون، و کاهش نیاز به‌کارگیری قدرت توسط دولت میشود که در نهایت تمامی موارد فوق از پیشرانهای توسعه محسوب میشوند.
- -اسماعیل‌زاده، ح.، و دیگران. 1394. «مطالعه تطبیقی مدیریت شهری و خودمختاری هنجاری حکومت‌های محلی»، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال هفتم، شماره 21، صص 48-63.
- -اشتریان، ک.، و کریمی فرد، ح.، 1395. «نقد و بررسی عملکرد شوراهای اسلامی شهر در ایران»، فصلنامه دولت‌پژوهی، دوره دوم، شماره 7، صص 95-132.
- -آقایی طوق، م.، 1386. «عدم تمرکز اداری در ایران: نگاهی انتقادی به شوراها در ایران»، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال چهاردهم، شماره 56، صص 125-144.
- -آقایی طوق، م.، 1396. «نگرش تطبیقی بر عدم تمرکز محلی در ایران»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال ششم، شماره 18، صص 45-65.
- -ثقفی، م.، 1396. «دولت‌ها و نهادهای منطقه‌ای و شهری در ایران: 1357- 1285»، فصلنامه گفتگو، شماره 74، صص 7-67.
- -جلالی، م.، 1391. «اصول تحدیدکننده تمرکززدایی در جمهوری اسلامی ایران با رویکرد مقایسه‌ای با جمهوری فرانسه»، مجله تحقیقات حقوقی، دوره پانزدهم، شماره 4، صص 323-368.
- -جلالی، م.، 1394. «اصول کلی راهنمای تمرکززدایی در حقوق فرانسه و مقایسه آن با حقوق ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، شماره 47، صص 71-100.
- -خوبروی، پ.، 1381. اقلیت‌ها، نشر و پژوهش شیرازه، چاپ اول، 256 ص.
- -خوبروی، پ.، 1384. تمرکززدایی و خودمدیری، نشر چشمه، چاپ اول، 264 ص.
- -خوبروی، پ.، 1391. نقدی بر فدرالیسم، پردیس دانش، چاپ اول، 256 ص.
- -دانش خوشبو، ی.، 1349. سازمان‌های محلی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 219 ص.
- -دشتی، ع.، 1388. «جایگاه حقوقی و تعاملات قانونی شوراهای اسلامی محلی در نظام حقوقی و سیاسی ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 49، صص 513-553. 553- 513.
- -دوتوکویل، ا.، 1393. تحلیل دموکراسی در آمریکا، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، 659 ص.
- -شاپیرو، ر.، 1392. «پیوند محلی: عملکرد حکومت محلی و رضایت از دموکراسی در آرژانتین»، در اجتماع محلی و حکومت محلی، ترجمه و گردآوری: علیرضا مرادی و هاشم واعظی، انتشارات تیسا، چاپ اول، 590 ص.
- -شفیعی، ح.، 1379. «مدیریت در سطح محلی و توسعه پایدار»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4، صص 34-43.
- -شمس، ع.، 1390. حاکمیت محلی، از تراکم‌زدایی تا تمرکززدایی، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ اول، 232 ص.
- -شمس، ع.، 1396. «نظری بر سازمان‌دهی حکمرانی محلی در ایران؛ چالش‌ها و راهکارهای حقوقی- اداری»، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دوره نهم، شماره 2، صص 29-55.
- -طاهری، ا.، 1393. اداره امور سازمان‌های محلی، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ دوم، 240 ص.
- -عباسی، ب.، 1390. حقوق اداری، نشر دادگستر، چاپ دوم، 320 ص.
- -کامیار، غ.ر.، 1393. حقوق شهری و شهرسازی، انتشارات مجد، چاپ ششم، 448 ص.
- -کمپ، ب. و خیمنز، م.، 1395. وضعیت دموکراسی محلی؛ چارچوب ارزیابی، آموزشکده توانا، چاپ اول، 123 ص.
- -فابرینی، س.، 1386. «آیا اتحادیه اروپا منحصربفرد است؟» در دموکراسی و فدرالیسم در اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا، ترجمه: مصطفی زهرایی و علیرضا قربانپور، نشر میزان، چاپ اول، 336 ص.
- -لیپست، م.، 1383. دایرة‌المعارف دموکراسی، جلد 2، انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول، 1716 ص.
- - مقیمی، س.م.، 1394. اداره امور حکومت‌های محلی، انتشارات سمت، چاپ هشتم، 428 ص.
- -میتلین، د. و ساترسویت، د.، 1393. توانمندسازی شهروندان در سکونت‌گاه‌های تصرفی، دولت محلی، جامعه مدنی و کاهش فقر شهری، شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، چاپ اول، 320 ص.
- -میل، ج.ا.، 1389. حکومت انتخابی، ترجمه علی رامین، نشر نی، چاپ دوم، 372 ص.
- -نبوی، م.، 1351. تمرکز و عدم تمرکز اداری و سیاسی در ایران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 342 ص.
- -نژادخلیلی، م.، 1390. «آسیب‌شناسی نقش دستگاه‌های دولتی در تکوین، تعلیق و انحلال شوراهای اسلامی»، مرکز پژوهش‌های مجلس، گزارش دفتر سیاسی، شماره مسلسل 11023، 39 ص.
- -ویسی، ه.، 1392. درآمدی بر دولت محلی، انتشارات سمت، چاپ اول، 260 ص.
- -هریسی‌نژاد، ک.، 1389. «سیر تحول اداره شهرها توسط انجمن‌ها و شوراهای شهر»، پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، شماره 28، صص 405-427.
- -هریسی‌نژاد، ک.، 1381. «قیمومت اداری در حقوق ایران»، زبان و ادب فارسی، دوره 45، شماره 182، صص 219-244.
- -همتی، م.، 1396. «بررسی تطبیقی ارکان و الزامات حکومت محلی در ایران و ژاپن»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 8، شماره 2، صص 821-844.
- -هیوود، ا.، 1394. سیاست، نشر نی، چاپ پنجم، 682 ص.
-
-
- -Bailey, S. and Elliott, M., 2009. “Taking Local Government Seriously: Democracy, Autonomy and the Constitution”, Cambridge Law Journal, v. 68(2), p. 436- 472.
- -Bourdieu, P., 1986. “The Forms of Capital”, in: Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Richardson, J. (ed.), Westport, CT: Greenwood.
- -Brancati, D., 2009. Managing Intrastate Conflict through Decentralization, Oxford University Press, 270 P.
- -Faguet, J., Fox, A.M. and Pöschl, C., 2015. “Decentralizing for a Deeper, more Supple Democracy”, Journal of Democracy, v. 26(4), p. 60- 74.
- -Fukuyama, F., 1995. “Trust: the Social Virtues and the Creation of Prosperity”, the Free Press, 480 p.
- -Hoffmann, V.K., 2011. Fiscal Decentralization in Eastern Europe: An Examination of Economic Growth Patterns, Graduate from University of Notre Dame, Department of Political Science, 48 p.
- -Lockwood, B., 2008. “The Political Economy of Decentralization”, in: E. Ahmad and G. Brosio (eds.), Handbook of Fiscal Federalism, Cheltenham, UK/Northampton, MA: Edward Elgar, PP. 33- 61.
- -Mohan, G. and Stokke, K., 2008.“The Political of Localization: From Depoliticizing Development to Politicizing Democracy”, in: The Sage Handbook Political Geography, Edited by Kevin R. Cox et al, Sage, p. 545- 562.
- -Pollitt, Chr. and Bouckaert, G., 2004. Public Management Reform: A Comparative Analysis, 2nd Edition, Oxford University Press, 368 p.
- -Putnam, R., 2001. “Social Capital: Measurement and Conseqences”, Isuma-Canadian Journal of Policy Research, v. 2(1), p. 41- 51.
- -Renate, R., Grohs, S., Ebinger, F., Kuhlmann, S. and Bogumil, J. (2010). “Impacts of Decentralization: the French Experience in a Comparative Perspective”, French Politics, v. 8(2), p. 166- 189.
- -Robert, H.J. and C.G. Rosberg. (1986). “Sovereignty and Underdevelopment: Juridical Statehood and the African Crisis,” Journal of Modern African Studies, v. 24(1), p. 1- 31.
- -Vetter, A. and N. Kersting. (2003). “Democracy versus Efficiency? Comparing Local Government Reforms across Europe”, in Reforming Local Government in Europe, Springer, 349 p.
)